• I. Ενεργ.
  • 1) Ελευθερώνω:
    • όσους είχεν αρεστιασμένους εις τας φυλακάς εξαπόλυσέν τους (Μαχ. 374¹⁶· Ερμον. Τ 381).
  • 2) Παραδίδω (στη διάθεση κάπ.):
    • εξαπόλυκεν το κορμίν του εις το θέλημα του Βουλγάρου (Hist. imp. 96).
  • 3) Αφήνω να γίνει, επιτρέπω:
    • ο νόμος δεν το ’ξαπολεί δίχως ’πιτήδειον τρόπον (Φαλιέρ., Ιστ. 122).
  • 4) (Προκ. για αμαρτίες) δίνω άφεση, συγχωρώ:
    • (Σκλέντζα, Ποιήμ. 1⁶⁶).
  • 5) Εκσφενδονίζω, ρίχνω:
    • με όλην της την δύναμιν αξαπολεί (ενν. η άρκος) τον λίθον (Φυσιολ. (Legr.) 356).
  • 6)
    • α) Εγκαταλείπω:
      • ακούσας Αχιλλεύς τα πεπραχθέντα εξαπόλυσεν την μάχην (Ερμον. Ζ 326)·
    • β) απαρνούμαι:
      • την πίστιν εξαπόλυκα και όλο μου το γένος (Διγ. O 823)·
    • γ) διώχνω:
      • βούλεται να με αφήσει, ας εμπρολάβω, ας του το πω, πριν να με ’ξαπολύσει (Ερωτοπ. 404).
  • 7) Παραβλέπω, περιφρονώ:
    • (Αλφ. (Μπουμπ.) Ι⁵⁵).
  • 8) (Προκ. για ειρήνη) παραβιάζω:
    • (Μαχ. 212¹⁹).
• II. Μέσ.
  • α) Ζω ελεύθερα, χωρίς ηθικούς περιορισμούς:
    • όταν … έλθωσιν εις την ηλικίαν των μειρακίων, τα αφήνουσι και εξαπολούνται (Σοφιαν., Παιδαγ. 119)·
  • β) αφήνω τον εαυτό μου αχαλίνωτο:
    • μήτε να εξαπολυθούμεν εις τας ηδονάς (Σοφιαν., Παιδαγ. 109).

• Η μτχ. παρκ. ως επίθ. = που είναι ελευθερίων ηθών:
  • έναι εξαπολυμένος και δούλος των ηδονών (Σοφιαν., Παιδαγ. 110).

[<πρόθ. εκ + απολύω. Ο τ. αξαπολώ στο Βλάχ. και σήμ. ιδιωμ. Ο τ. ’ξαπολώ στο Somav. και σήμ. κυπρ. Η λ. τον 8. αι. και σήμ.]