• I. Ενεργ.
  • Α´ Μτβ.
    • 1)
      • α) Σώζω:
        • η Παρθένος Μαρία τον εγλύτωκεν απού τον βυθόν της θαλάσσου (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 434)·
      • β) (προκ. για τόπο) ελευθερώνω:
        • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 452¹⁸).
    • 2) Ανακουφίζω, απαλλάσσω (κάπ. από κ.):
      • από του κόσμου τες φροντιές θέλεις να με γλυτώσεις (Αλφ. 11³²).
    • 3) Αφήνω κάπ. να ζήσει, του χαρίζω τη ζωή:
      • (Χούμνου, Κοσμογ. 668).
    • 4) Εμποδίζω, αποτρέπω (κάπ. να κάνει κ.):
      • με γλυτώννει μεν καμμύσω (Κυπρ. ερωτ. 79⁷).
    • 5) Καρπώνομαι, απολαμβάνω κ.:
      • πρόσποτε να απεθάνει εις τον πόλεμο και ανήρ άλλος να το λυτώσει (Πεντ. Δευτ. XX 6).
  • Β´ Αμτβ.
    • 1)
      • α) Σώζομαι, επιζώ:
        • να πάρει ψωμί, να γλυτώσει (Κατά ζουράρη 47)·
      • β) (με τοπ. επίρρ.) καταφεύγω κάπου επιζητώντας σωτηρία:
        • (Πεντ. Γέν. XIX 20).
    • 2) Απαλλάσσομαι (από κάπ. ή κ.):
      • απού τσι καημούς τσι τόσους να γλυτώσω; (Πανώρ. Β´ 558)·
      • γλύτωσ’ από σε κι έχω την λευτεριά μου (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ´ [115]).
    • 3) Ξεφεύγω, διαφεύγω:
      • ’λάφιν δεν μ’ εγλύτωνεν (Νεκρ. βασιλ. 45)·
      • αν εγλυτώσεις θάνατον … (Φλώρ. 1751).
    • 4) Βρίσκω λύση στα προβλήματά μου, ικανοποιούμαι:
      • στοίχιζε, για να μπορά γλυτώσεις (Φορτουν. Γ´ 519).
    • 5) Μένω στη θέση μου, συγκρατούμαι:
      • Αν έναι ’στίας συμφορά, οι πλίθοι να γλυτώσουν (Χούμνου, Κοσμογ. 423).
• II. Μέσ.
  • 1) Γλυτώνω, σώζομαι:
    • εσείς, παιδιά μου, φεύγετε, πάτε να γλυτωθείτε (Ανακάλ. 34).
  • 2) Ανακουφίζομαι, απαλλάσσομαι:
    • να κρεμνιστώ, να γλυτωθώ εκ τούτην την καήλα (Ευγέν. 971).
  • 3) Τελειώνω, βρίσκομαι στο τέλος:
    • με το θάνατο γλυτώνεται η σκλαβιά σου (Ιντ. κρ. θεάτρ. Δ´ 101).

• Η μτχ. παρκ. ως επίθ. =
  • α) σώος, ζωντανός:
    • ήτονε συγχυσμένοι πώς έχουνε να φυλαχτού, να μείνου γλυτωμένοι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 473²⁰)·
  • β) απείραχτος, άθικτος, ακέραιος:
    • Ο γαρ σταυρός απόμεινεν από Θεού κρυμμένος και ύστερα ευρήκαν τον κι έμεινεν γλυτωμένος (Θρ. Κύπρ. Μ 157).

[<εγλυτώνω <εκλυτώνω (LBG) <μτγν. επίθ. έκλυτος + κατάλ. ‑ώνω. Οι τ. ‑ννω και εγλυτώνω (Du Cange, λ. γλιτώνειν) και σήμ. ιδιωμ. (ΙΛ, λ. γλυτώνω). Η λ. το 12. αι., στο Meursius (‑όννειν) και σήμ.]