• I. Ενεργ.
  • Α´ Μτβ.
    • 1) Πιέζω με το βάρος (μου)·
      • (μεταφ.) ενοχλώ, λυπώ, στενοχωρώ:
        • την πεθυμίαν, όπου πολλά βαρεί με (Θησ. Ζ´ [88⁴]).
    • 2)
      • α) Χτυπώ, πλήττω:
        • βάρ’ την πόρτ’ αυτή (Ευγέν. 1359)·
        • από την πίκρα του εβάρησε το κεφάλι του εις τον τοίχο (Χρον. σουλτ. 41²⁴)·
        • άρπαξε ραβδί να του βαρέσει (Ιστ. Βλαχ. 824)·
      • β) επιτίθεμαι:
        • εις τη μπροστέλα βάρησεν απάσης της στρατίας (Κορων., Μπούας 121).
    • 3) Φρ. βαρώ τουφεκιές, λουμπάρδες = πυροβολώ:
      • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 152¹¹), (Κορων., Μπούας 99).
    • 4) Φρ. βαρώ πόλεμον = πολεμώ:
      • (Αλεξ. 1864).
    • 5) Πετυχαίνω κάπ. (στο σημάδι):
      • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 205²¹).
    • 6)
      • α) (Προκ. για αντικείμενα που εκπέμπουν ήχους) σημαίνω, χτυπώ:
        • βαρούν τες καμπάνες (Χρον. 314)·
      • β) παίζω μουσικό όργανο:
        • βαρούσαν τα τουμπάκια (Τριβ., Ταγιαπ. 102).
  • Β´ Αμτβ.
    • 1) Έχω βάρος, ζυγίζω:
      • (Μαχ. 76¹⁷)·
      • λίθου βαρούντος λίτρας μιας (Δούκ. 345¹⁵)·
      • (μεταφ.):
        • Ω πόσον λίγο που βαρεί, λίγον μυαλό βασταίνει (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β´ [1281]).
    • 2) Παράγω ήχο, κροτώ:
      • σαν βούκινο βαρέσει (Αλεξ. 839).
• II. Μέσ.
  • Α´ (Αμτβ.) δυσανασχετώ:
    • ουκ εποίσαμεν θυσίας κι ένεκεν τούτου βαρείται (Ερμον. Η 241).
  • Β´ (Μτβ.) δεν ανέχομαι κάπ. ή κ.:
    • (Σπαν. A 369)·
    • βαρούνται την των τριχών απόκαρσιν (Καλλίμ. 2283).

[αρχ. βαρέω. Η λ. και σήμ.]