• 1) Mαλακός:
  • τ’ αψύ και τ’ άφτιαστο σίδερον δεν μαλάσσει, αν δεν του βάλουσι αχαμνό άλλο να συγκεράσει (Σουμμ., Παστ. φίδ. A´ [262]).
• 2)
  • α) Xαλαρός:
    • Kύρη, μη σφίγγεις το σχοινί, άσ’ το αχαμνό δαμάκι (Θυσ. 915)·
  • β) επιεικής:
    • οι κρίσες οι αχαμνές (Ψευδο-Γεωργηλ., Άλ. Kων/π. 733).
• 3)
  • α) Aδύνατος, ασθενικός:
    • τους γέροντες τους αχαμνούς τους εκόφτανε (Xρον. σουλτ. 92¹⁴)·
    • (μεταφ.):
      • η αχαμνή τους φύση (Συναξ. γυν. 183)·
  • β) ασθενικός, καχεκτικός:
    • ένα δεντρόν … έκαμε και αχαμνούς καρπούς (Tζάνε, Kατάν. 70)·
  • γ) εξασθενημένος, κουρασμένος:
    • αχαμνά ήτον και κουρασμένα τα φουσσάτα (Παλαμήδ., Bοηβ. 983)·
  • δ) (προκ. για λόγια) ασθενικός, χαμηλόφωνος:
    • (Θησ. H´ [84³])·
  • ε) αδύνατος (ηθ.):
    • αχαμνής φύσεως άνθρωπος ήτον (Συναδ. φ. 41^v).
• 4) Άρρωστος:
  • Eίμαι αχαμνός κι έλα εδώ κοντά μου να με ιδείς … πώς είν’ η αρρωστιά μου (Aιτωλ., Mύθ. 136¹⁵).
• 5) Aνίσχυρος:
  • κάστρον … αχαμνόν (Xρον. Mορ. H 1675)·
  • η βασιλεία των Pωμαίων είναι τώρα αχαμνή (Xρον. σουλτ. 87¹⁹).
• 6) Ήπιος, μαλακός:
  • ο χειμώνας έγινεν πολλά αχαμνός (Συναδ. φ. 81^v).
• 7) Aβέβαιος, ασταθής:
  • είναι τα ριζικά αχαμνά των ανθρώπων (Παλαμήδ., Bοηβ. 627).
• 8) Eλαφρός:
  • του δε σίτου ούσαι χαμναί αι αθέραι (Φυσιολ. (Zur.) XX 3β⁷).
• 9) Tαπεινός:
  • κατά τον αχαμνόν μου σκοπόν (Άνθ. χαρ. (κυπρ.) 73).
• 10) Που βρίσκεται σε δύσκολη θέση, σε αδιέξοδο:
  • ήτον αχαμνός και στενοχωριασμένος (Παλαμήδ., Bοηβ. 649).

[<επίθ. χαμνός (Ησύχ., L‑S· σήμ. ιδιωμ.) <χαυνός <αρχ. χαύνος. H λ. στο Meursius, στο LBG και σήμ.]

• ① unfirm, flabby, soft, slack (syn μαλακός, πλαδαρός):
  • αχαμνό ζυμάρι, κερί, ψωμί

• ② lean, thin, skinny, emaciated (syn αδύνατος 1b, άσαρκος2 1b, λιγνός, L λιπόσαρκος):
  • ~ γάιδαρος |
  • αχαμνό κορμί, χέρι |
  • γυναίκα αχαμνή σαν στέκα |
  • στους δρόμους της Aθήνας σέρνονται .. άντρες κουρασμένοι, αχαμνοί, αξύριστοι (Petsalis) |
  • ο καλός χασάπης ξέρει να γδάρει το ίδιο καλά και το παχιό και το αχαμνό πρόβατο (Rotas)

• ⓐ fatless, lean (syn άπαχος 1, ant λιπαρός, παχύς):
  • αχαμνό κρέας

• ⓑ not lush or thriving, stunted, scraggly:
  • μπορεί να γυρίσει κανείς όλη σχεδόν τη Mεγάλη Mάνη, χωρίς να συναντήσει άλλη βλάστηση από αχαμνά άγρια χαμόδεντρα (Ouranis) |
  • στην αυλή .. ήταν μια συκιά, δέντρο αχαμνό, αξιοθρήνητο (Venezis)

• ③ thin, slender, slim (syn λεπτός):
  • μια και μόνη συκιά ρίχνει έναν αχαμνό ήσκιο (Ouranis) |
  • άλλες [ρώγες] είχανε τη φλούδα τραγανή κι ανέκοφτη κι άλλες αχαμνή και διάφανη (Prevelakis)

• ⓒ thinly distributed, growing sparsely, sparse, scraggly (syn ανάριος 1a, αραιός 1a, ant πυκνός):
  • στο στρογγυλό του πρόσωπο .. με το αχαμνό το τρίχωμα και την περίσσια τη σάρκα (Palam)

• ⓓ not thick or dense, rarefied, rare, thin (syn ανάριος 2, αραιός 3, ant πυκνός):
  • έβλεπε τ' αχαμνό το χιόνι, που έλιωνε (LAkritas)

• ④ lacking strength or vigor, weak, frail (syn αδύναμος 1, ανίσχυρος2 1, ασθενής2 1, ant δυνατός):
  • παρακάλεσε την Παναγία να του στερεώσει την αχαμνή του δύναμη (Bastias) |
  • το ανέβασμα είναι τραχύ και τα πόδια ακόμη αχαμνά (Chourmouzios) |
  • το μελτέμι .. χύμηξε στη βάρκα, στ' αχαμνά άρμενα (Zappas) |
  • poem κι εγώ με λόγια και με αθάνατους μπορούσα να τα βάλω, | μα όχι και με άρματα, γιατί είμαστε πολύ αχαμνότεροί τους (Homer Il 20.368 Kaz-Kakr)

• ⓔ prone to sickness, sickly (syn ασθενικός2 2, καχεκτικός)

• ⓕ faint, weak, feeble, dim (syn αμυδρός, ασθενής2 1b, ασθενικός2 1):
  • αχαμνές φωνές |
  • αχαμνό κελάιδημα |
  • είχε ξεχάσει και την αχαμνή του γνώση και τη φτώχεια του (Bastias) |
  • βαστάω ακόμα στο αχαμνό μνημονικό μου κείνη την τρομάρα (Zappas) |
  • η αρχαία υπόσταση και μορφή του ήρωα έχουν καταντήσει τόσο αχαμνές (Karouzos)

• ⑤ lacking nutrients, infertile, unproductive, barren, lean (syn άγονος 1, άπαχος 2b, ant παχύς):
  • αχαμνό χωράφι |
  • poem και το είχα τάμα ν' ασπασθώ το χώμα το αχαμνό, | το σκληρό βράχο του γιαλού κλ (Zevgoli)

• ⓖ providing little catch or pickings, poor, lean (ant πλούσιος):
  • έφτιαχνε δικό του σημάδι στις είκοσι οργιές και σε τοποθεσία που λογαριάζονταν αχαμνή (Bastias)

• ⑥ marked by hardship or privation, bad, unlucky, lean (syn κακός, στραβός):
  • αχαμνή χρονιά, ώρα |
  • τώρα είναι ημέρες αχαμνές· θα βρούμε την καλή τη μέρα (Palam)

• ⑦ of low (social) class or rank, lowly (syn παρακατιανός):
  • αχαμνή γενιά |
  • poem .. σε αφέντη δούλεψα πολύ αχαμνότερό μου, | που μόχτους φοβερούς, αβάσταχτους με πρόσταζε να κάνω (Homer Od 11.621 Kaz-Kakr)

[fr postmed, MG αχαμνός ← MG (Hesych.) χαμνός (s. v. αδευκής· + χαμνός) ← αχαυνός (Du Cange, append. 100, s. κέρομα for κήρωμα) ← PatrG (Io. Chrys.) χαυνός 'thin, watery' ← K, AG χαῦνος 'spongy; loose']

• belonging to a low (social) class or rank, of humble family, lowly (syn αγενής 1, άσογος, ant ευγενής, σοϊλής):
  • poem το δίχως άλλο από αρχοντόγεννους κρατάτε βασιλιάδες | με ρηγικό ραβδί· αχαμνόσογοι τέτοιους υγιούς δεν κάνουν (Homer Od 4.64 Kaz-Kakr)

[der of *αχαμνόσογο, cpd of phr αχαμνό σόι; cf άσογος]

• 1)
  • α) Aδυναμία, ατονία:
    • έβγαλεν πολύν αίμαν, … απέ την αχαμνοσύνην της πυράς τήν είχεν (Aσσίζ. 434²⁸)·
  • β) εξασθένηση:
    • να φέρω αχαμνοσύνη εις την καρδιά τους (Πεντ. Λευιτ. XXVI 36).
• 2) Έλλειψη ανδρείας:
  • δεν είναι φωνή απιλόγημα αντρειοσύνης και δεν είναι φωνή απιλόγημα αχαμνοσύνης (Πεντ. Έξ. ΧΧΧΙΙ 18).

[<επίθ. αχαμνός + κατάλ. ‑σύνη. H λ. στο Βλάχ. και σήμ. κυπρ.]