• 1)
  • α) Aποθέτω, αφήνω κ.:
    • αφήνουν τα κοντάρια τους και πιάνουν τα σπαθιά τους (Διγ. O 259)·
  • β) τοποθετώ:
    • στεφάνι στα χρουσά μαλλιά ολόχρουσο του αφήνου (Eρωτόκρ. Δ´ 1956)·
  • γ) αφήνω κατά μέρος, εγκαταλείπω:
    • άφησαν τα σπίτια τους, περβόλια και τόπους (Διακρούσ. 105²⁷)·
  • δ) επιτρέπω:
    • ουδέν με θέλει αφήσει (ενν. ο πατέρας μου) να εξέβω εις αναγύρευσιν … της Mαργαρώνας (Iμπ. 832)·
  • ε) καθιστώ:
    • Kαπετάνιον καθολικόν εις όλους τον αφήκε (Kορων., Mπούας 30)·
  • στ) (προκ. για χρέος) διαγράφω:
    • (Aπολλών. 833)·
  • ζ) (προκ. για αμαρτίες) συγχωρώ:
    • (Σκλέντζα, Ποιήμ. 1²²).
• 2)
  • α) Eγκαταλείπω, παρατώ:
    • φίλησες και ύστερα μ’ εφήκες (Ch. pop. 48)·
  • β) απαρνούμαι:
    • δι’ ης την πίστιν άφηκες (Διγ. Z 997).
• 3)
  • α) Παραδίδω στην εξουσία άλλου:
    • (Tζάνε, Kρ. πόλ. 544¹⁸)·
  • β) αφήνω στη δικαιοδοσία κάπ.:
    • (Mορεζίν., Kλίνη Σολομ. 402).
• 4) Kληροδοτώ:
  • (Kατζ. Δ´ 428).
• 5) Παραλείπω κ.:
  • τα αναγκαία σύντυχε, τα δ’ άκαιρα αφήσε (Kορων., Mπούας 34).
• 6) Παύω, σταματώ:
  • αφήνω εδώ να γράφω και να λέγω διά εκείνον (Xρον. Mορ. H 2128)·
  • αφήννεις να θρηνίζεις (Kυπρ. ερωτ. 75³⁶).

• Φρ.
• 1) Αφήνω τιμήν = τιμώμαι:
  • (Kορων., Mπούας 72).
• 2) Αφήνω όνομα ή φήμη = φημίζομαι:
  • (Kορων., Mπούας 31), (Λίμπον. 152).
• 3) Αφήνω αγάπην = αφήνω αγαθές αναμνήσεις:
  • (Φλώρ. 1156).
• 4) Αφήνω έπαινον = επαινούμαι:
  • (Kορων., Mπούας 70).
• 5) Αφήνω φωνήν = φωνάζω:
  • (Διγ. Z 1960).
• 6) Αφήνω ζωήν = πεθαίνω:
  • (Kορων., Mπούας 42).
• 7) Αφήνω γεια/υγείαν = αποχαιρετώ:
  • (Πιστ. βοσκ. I 1, 61), (Διγ. O 958).
• 8) Αφήνω νυχτιά καλή = λέω καληνύχτα:
  • (Kατζ. E´ 521).

[<αρχ. αφίημι· πβ. μτγν. αφίω (Lampe, DGE). T. σήμ. ιδιωμ. H λ. τον 11. αι. (LBG, ‑ίνω‑), στο Meursius (‑ειν) και σήμ.]

• L αφέθηκα (subj αφεθώ), pf & plupf έχω-είχα αφεθεί, είμαι-ήμουν αφημένος

• ① permit or cause to be in a certain position or condition, leave:
  • άφησε την πόρτα ανοιχτή |
  • ~ το κρεβάτι ξέστρωτο |
  • άφησε τα παπούτσια του έξω |
  • δεν άφησε τίποτε όρθιο he destroyed everything |
  • τον άφησε να περιμένει he (she) kept him waiting |
  • την άφησε σύξυλη he left her flabbergasted |
  • άφησε τη δουλειά ατέλειωτη (or στη μέση) he left the work undone |
  • η παράσταση τον άφησε ασυγκίνητο the show left him unmoved |
  • ο πονόδοντος δεν τον άφησε ήσυχο the toothache did not leave him alone |
  • phr τον άφησε στον τόπο he killed him (right there) |
  • τον άφησε μπουκάλα he deceitfully deprived him of anticipated gains |
  • τον άφησε στα κρύα του λουτρού he left him in the lurch, he left him out in the cold |
  • δεν τον αφήνει σε χλωρό κλαρί he does not give him respite, he keeps persecuting him |
  • gnom μην αφήνεις γι' αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα do not leave (or postpone) for tomorrow what you can do today |
  • το σύνταγμα της δημοκρατίας αφήνει τον πολίτη ελεύθερο να λατρεύει το θεό που πιστεύει (Papanoutsos) |
  • η επιφάνεια του μαρμάρου έχει αφεθεί τραχιά (Pallas) |
  • απάγγελνε απέξω έχοντας τα μάτια του αφημένα πέρα στον .. ορίζοντα (Karagatsis) |
  • poem .. μια τέτοια μελωδία, | που της αφήνει την ψυχή στους άλλους ήχους κρύα (Markoras) |
  • σε ρεμβασμούς να 'χει πικρούς τη σκέψη του αφησμένη (Malakasis)

• ⓐ cause to remain, place, leave, deposit (syn απιθώνω 1, αποθέτω 2b):
  • άφησε το πακέτο καταγής |
  • πάνω στο τραπέζι η A. είχε αφημένα ένα σωρό γράμματα (TAthanasiadis)

• ⓑ set aside, let be, leave:
  • αφήνει τη μια κουβέντα και πιάνει την άλλη he jumps fr one subject to the next |
  • αφήκε κατά μέρος την εξέταση των ουράνιων σωμάτων (Kakridis) |
  • άφηνα το βιβλίο και κοιτούσα από το παράθυρο (Charitaki)

• ⓒ bring in, yield, leave (syn αποδίδω 3b, αποφέρω 1):
  • οι δουλειές του δεν αφήνουν κέρδος

• ② have remaining after one's departure, leave behind:
  • άφησε τα παιδιά στο σπίτι |
  • άφησε το πορτοφόλι στο λεωφορείο |
  • το σκυλί άφησε λάσπες στο πάτωμα |
  • phr ~ εποχή (or όνομα) he made a name for himself, he became famous |
  • τους άφησε πίσω he outdistanced or outstripped them (syn τους ξεπέρασε) |
  • δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει he walked for some time, he went and went |
  • αφήναμε πίσω το καταραμένο χωριό, το εφιαλτικό σπίτι, τα πτώματα (Myriv) |
  • το συγγραφικό υλικό, που αφήκε πίσω του ο Λ. είναι τεράστιο (Kanellop) |
  • χτυπήθηκαν από αεροπλάνα, στο φυλάκιο αφήκαν δυο νεκρούς (LAkritas) |
  • τόσες φαμίλιες .. έχουν αφήσει ανθρώπους τους στην Aνατολή (Venezis) |
  • poem και βλέπω μπρος μου αγνώριστη παρθένα | την κόρη, που παιδούλα είχ' αφήσει (Malakasis)

• ⓓ cause to remain as a trace, leave:
  • το κρασί άφησε λεκέ στο τραπεζομάντηλο |
  • δεν αφήκαν σχεδόν ίχνη στο πέρασμά τους από την ιστορία (Evelpidis) |
  • πρόλαβα να δω τις πατημασιές στα σκαλοπάτια, που τις είχαν αφησμένες ξένα πόδια (Prevelakis)

• ⓔ cause to remain unconsumed, leave:
  • δεν του άρεσε το κρέας και το άφησε |
  • γιατί δεν άφησες λίγο γλυκό για τον αδερφό σου;

• ⓕ cause to remain unused or unoccupied, leave empty:
  • άφησε χώρο στο γράμμα, για να γράψω δυο λόγια |
  • άφησέ μου ένα συρτάρι, για να βάλω τα ρούχα μου

• ③ commit to s.o.'s action or control, leave it (up) to s.o., entrust sth to s.o. (near-syn αναθέτω 1, επιφορτίζω):
  • άφησε την υπόθεση σε μένα και θα σ' την κανονίσω |
  • phr αφήνει στο πόδι του τον δείνα he leaves so-and-so in his stead, he entrusts the control to so-and-so (during his absence) |
  • η προβολή και η πραγματοποίηση τέτοιων στόχων .. δεν είναι δυνατόν να αφεθούν αποκλειστικά στην πρωτοβουλία της εκάστοτε κυβερνήσεως (Zachareas)

• ⓖ bequeath, devise, leave (syn κληροδοτώ):
  • η θεία του του άφησε ένα διαμέρισμα |
  • [στο ίδρυμα] ο βαρόνος T. ~ ολόκληρη την περιουσία του (Venezis) |
  • του 'χεν αφησμένη ευκή και κατάρα, ανίσως σκοτωθούνε τ' αδέρφια του, να πετάξει τα ράσα (Prevelakis)

• ⓗ cancel one's debt, grant, cede, relinquish (syn χαρίζω):
  • του άφησε τα μισά απ' όσα χρωστούσε |
  • του άφησε τους τόκους

• ⓘ grant the use of temporarily (syn παραχωρώ):
  • μας αφήνει την έπαυλή της για το καλοκαίρι

• ⓙ let s.o. have sth at a lower price, sell for less:
  • του 'κανα παζάρια και μου άφησε το φόρεμα για ένα πεντακοσάρικο

• ④ withdraw, depart, or go away fr, leave:
  • σας ~ I'm leaving you (syn φεύγω) |
  • phr ~ γεια bid s.o. goodbye (syn αποχαιρετώ 1, χαιρετώ) |
  • άφησε την εξοχή, για να ζήσει στην πόλη |
  • phr αφήνει το γάμο και πάει για πουρνάρια he leaves the wedding feast in order to go collect thorn bushes, said when people leave a pleasant activity or situation for a hard one |
  • αφήκε το παλάτι του κι άρχιζε να γυρίζει στην Iνδία (Evelpidis) |
  • άρχισε να νοιώθει ο γέρος πως τον άφηναν οι δυνάμεις του (NLoukop)

• ⓚ euphem pass away, die, leave (syn αποχαιρετώ 1b, πεθαίνω, φεύγω):
  • μας άφησε χρόνους he died |
  • όταν μας άφησε η μητέρα της, ήταν οχτώ χρονώ (Rysianos)

• ⓛ leave, abandon, desert (syn απαριάζω, απαφήνω, απολύω A5, εγκαταλείπω, παρατώ):
  • τον άφησαν στην τύχη του they abandoned him to his fate |
  • αφέθηκε αβοήθητος |
  • rembetiko song .. με άφησε | εκείνη π' αγαπούσα (IPetrop) |
  • poem μονάχη εδώ, πώς μ' άφηκαν στην άκρη του γιαλού; (Zevgoli)

• ⓜ give up, quit, stop, abandon (syn αποβάλλω 1, αποθέτω 3, παρατώ, σταματώ):
  • άφησε το θέατρο |
  • ~ το τσιγάρο, τις κακές συνήθειες (syn κόβω) |
  • άφησέ τα αυτά cut it out (syn άσ' τα αυτά) |
  • να τ' αφήσεις αυτά που ξέρεις enough of your tricks |
  • δεν τις αφήνετε τις παλληκαριές, να πάνε κατ' ανέμου; (Vlachogiannis) |
  • βρε παιδί, άφησε τις μπερμπαντιές! δίνουν κακό καρπό αυτές (Voutyras)

• ⑤ w. subj let, allow, permit (syn δίνω, επιτρέπω, ant εμποδίζω):
  • δεν μ' αφήνει να κοιμηθώ, να παίξω, να σκεφτώ |
  • ~ το νερό να κυλήσει (or να τρέξει) |
  • ~ τα παιδιά να μιλούν στο μάθημα |
  • άφησε να τον παντρέψουν με το ζόρι |
  • τον άφηνα να καταλάβει ότι δεν ήταν ευπρόσδεκτος |
  • phr θέλει ν' αγιάσει, μα δεν τον αφήνουν οι διαβόλοι he wants to become a saint but the devils won't let him, said of people who ascribe to temptation their failure to act properly |
  • η αναφορά .. προς τη διοίκηση αφήνει να φανεί κάποια προδοσιά (Vlachogiannis) |
  • δεν πρέπει ν' αφήνουμε τα φαινόμενα να μας απατούν (Panagiotop) |
  • γελούσε κι άφηνε τις δυο θαυμάσιες σειρές τα δόντια του ν' αστράφτουν (Venezis) |
  • άφησ' με, καπετάνιο μου, να κουμαντάρω εγώ την υπόθεση (Manglis)

• ⓝ let (go), release, leave, set free (syn αμολώ 3, απολύω A2, ελευθερώνω):
  • κρατάει το φουστάνι της μητέρας της και δεν το αφήνει |
  • δεν τον αφήνουν τα βάσανα |
  • τον είχαν στην αστυνομία δυο ώρες και μετά τον άφησαν |
  • ένας φοβερός πόνος τον έπιασε .. και δεν τον άφηνε (Prevelakis) |
  • μου έστειλε χτες έναν υπασπιστή του, για να με βεβαιώσει πως θα μ' αφήσουν ελεύθερο (TAthanasiadis)

• ⓞ let go by, let slip, leave:
  • άφησε να δούμε τι θα γίνει (let's) wait a while and see what happens |
  • άφησε την ευκαιρία να του φύγει he passed up the opportunity, he let the opportunity slip |
  • phr δεν αφήνει λόγο να πέσει κάτω he answers back at every conceivable offense |
  • στάνη δεν άφησες να μην πατήσεις, να μη δείρεις πιστικούς (Vlachogiannis) |
  • αφήκε μια μέρα και τη δεύτερη πήγε ο παπάς .. να βρει τον αγά (Kondylakis) |
  • δεν αφήκε συμφορά που να μην τη ρίξει πάνω στους συμπολίτες του (Kakridis) |
  • δεν άφησε καλντερίμι για καλντερίμι ατραγούδιστο (Stamatiou) |
  • folks. .. δεν άφηκες καρδιά να μη την αιματώσεις (Passow)

• ⓟ leave unmentioned, let alone, leave aside, not to speak of (syn phr άσε, εκτός, χώρια):
  • δεν έχω καιρό για διακοπές· άφησε που δεν έχω και λεφτά |
  • πέθαναν χιλιάδες, άφησεπια και τις οικονομικές ζημίες |
  • θα μου είναι αδύνατο να έλθω να σε ιδώ· ~ που θα με ρωτούνε στο σπίτι τι γίνεσαι (Palam) |
  • σε τρακόσιες χιλιάδες δραχμές υπολογίζονται οι ζημίες· και ~ την αποσύνθεση του ηθικού του θιάσου (Melas)

• ⑥ let out, emit, produce, make (syn βγάζω):
  • ~ πορδή (or την αφήνω) break wind (syn την αμολώ) |
  • ~ γέλια (κλάματα) (syn phr πατώ κτ γέλια [κλάματα]) |
  • το κοτόπουλο άφησε πολύ ζουμί |
  • πέρασε .. χωρίς ν' ακούγεται με τις μαλακές παντούφλες, που δεν άφηναν ήχο (Myriv) |
  • αφήκε ένα στεναγμό ανακούφισης (LAkritas) |
  • poem δεν έχουν φως για να σε ιδούν καθάρια μάτια ανθρώπων, | όμως αφήνεις μια φωνή κι ακούνε τη φωνή σου (Palam)

• ⓠ (let) grow:
  • άφησε γενειάδα και μακριά μαλλιά

• ⑦ mi αφήνομαι let o.s. go, abandon or surrender o.s., abandon self-restraint (syn εγκαταλείπομαι, παραδίνομαι):
  • αφήνεται στη μοίρα του or στην τύχη του |
  • αφήνεται στο γλεντοκόπι, στην κούραση, στα όνειρα, στις σκέψεις, στον ύπνο |
  • δε θέλω να ειπώ ότι ο άνθρωπος πρέπει παθητικά και ολότελα να αφήνεται στις φυσικές του ορμές (Palam) |
  • δεν ήταν γλυκό ανατάραγμα της ψυχής εκείνο, όπου με τόση ηδονή αφέθηκα (KParaschos) |
  • με ανακούφιση αφεθήκαμε στο δειλινό ψιλοβρόχι (Karantonis) |
  • έπεσε στην αγκαλιά του αντρός της και αφέθηκε στο κλάμα (Petsalis) |
  • poem να σταυρώσω τα μάτια | και ν' αφεθώ στων ανέμων τη διάθεση (Ritsos)

• ⓡ w. subj let o.s., allow o.s.:
  • αφέθηκε να παρασυρθεί σε μια λέσχη (Karyotakis) |
  • ~ άβουλος και λιγομίλητος να οδηγηθεί στα ελληνικά μαγαζιά (Bastias) |
  • αφήστηκε να γλιστρήσει πάνω στον κορμό και κάθισε κατάχαμα (KPolitis) |
  • αφέθηκε να την αγκαλιάσω (KStergiop)

[fr postmed, MG αφήνω ← PatrG, K (also pap) ἀφίω (and mediev. Pontic) ← AG ἀφίημι by backform. fr aor ἀφῆκα and ἄφησα; cf σβήνω (& σβένω) (ἔσβησα), στήνω (& στένω) (ἔστησα), φτύνω (ἔφτυσα ← ἔπτυσα), ψήνω (ἔψησα ← eψησα: dψω) etc]