Παράλληλη αναζήτηση

Συμπυκνωμένη προβολή Κανονική προβολή Εκτεταμένη προβολή Βοήθεια

Καλάθι

0 Προβολή Άδειασμα

Αναζήτηση για: αυτός -ή -ό

[Λεξικό Κριαρά]

αυτός (I), αντων.· ατός· αύτος· ταύτος· ταυτός· γεν. του· ντου· της· τση· των· (από συμφ. γεν. και αιτιατ.) τως· ντως· αιτιατ. τον· την· το· τους· τσι· τες· τα.

1) (Ως αντιδιασταλτική, ενίοτε με το άρθρο ή με τους εγκλινόμενους τ. μου, σου, του, κλπ. για έμφαση) αυτός, αυτός ο ίδιος· μόνος (μου)· με τη θέλησή (μου):
- εκατέβην ο αυτός πρίντζης να καβαλλικεύσει (Mαχ. 548¹⁸)·
- κι αυτόν το δειν της δύνεται να δώσει! (Kυπρ. ερωτ. 19⁴)·
- ατοί τους γαρ και μοναχοί αλλήλως επαινούνται (Xρον. Mορ. H 770)·
- αυτός μου υπάγω (Gesprächb. 65⁸)·
- όλοι επαρεδόθησαν κι ο πρίγκιπας ατός του (Xρον. Mορ. P 4086)·
- έκφρ. επί το αυτό = στο ίδιο μέρος:
  - (Πανάρ. 67¹²).
2) (Ως επαναληπτική) αυτός:
- (Aλεξ. 1491), (Σπαν. A 159).
3) (Ως προσωπ., για να δηλωθεί το γ´ πρόσ.) αυτός:
- είπαν προς αυτόν (Πεντ. Έξ. XXXII 1)·
- ήφερεν με αυτόν την θυγατήρ του (Xρον. Mορ. H 6464)·
- πληθαίνει τως την όρεξη και δύναμη τως δίδει (Eρωτόκρ. A´ 545)·
- (η γεν. του θηλ. αυτής και η γεν. του αρσ. αύτου αμετάβλητες για όλα τα γένη και τους αριθμούς σε συνεκφ. με τους εγκλινόμενους τ. μου, σου, σας, τους, για να δηλωθούν τα τρία πρόσωπα της προσωπ. αντων.):
  - ήτον πολλά βαρετά … εις αυτής σας να τ’ αγροικάτε (Mαχ. 620¹⁹)·
  - τα δυο σου ’μάττια να βιγλίσουν εις αύτου μου στεριά (Kυπρ. ερωτ. 84⁷).
4) (Ως δεικτ.) αυτός:
- ευθύς προς αύτους όρμησεν (Kορων., Mπούας 64).
5) (Ως κτητ., προκ. για το γ´ πρόσ., συν. η γεν. των εγκλινόμενων τ.):
- τσι αδελφούς τως (Λεηλ. Παροικ. 285).

[αρχ. αντων. αυτός. T. σήμ. ιδιωμ. (IΛ). H λ. και σήμ.]

[Λεξικό Κριαρά]

αυτός (II), αντων.,: βλ. εαυτός.

[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]

αυτός ¹ -ή -ό [aftós] αντων. προσ. γ' προσώπου : φανερώνει το γ' πρόσωπο του λόγου εκείνον ή εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος, σε αντιδιαστολή προς το εγώ (α΄ πρόσωπο) και το εσύ (β΄ πρόσωπο)· εμφανίζει δυνατούς και αδύνατους τύπους· (βλ. πίνακα κλιτικών παραδειγμάτων). 1α. οι δυνατοί τύποι συνηθίζονται, όταν βρίσκονται μεμονωμένοι ή όταν θέλουμε να πούμε κτ. με έμφαση· οι αδύνατοι είναι συχνότεροι και συνηθίζονται όταν θέλουμε να πούμε κτ. χωρίς έμφαση ή αντιδιαστολή και λέγονται πάντοτε μαζί με το ρήμα : Είδες το Γιώργο; - Τον είδα αλλά δεν του μίλησα. Αυτόν φώναξε κι όχι εμένα. Τη συναντώ κάθε πρωί. Δεν τους είδα από τότε. || ύστερα από το ρήμα, στους ρηματικούς τύπους προστακτικής ή μετοχής: Φώναξέ τον. Βοήθησέ τους. Φώναξέ τες. Καλώς τους. Εξηγώντας τους. Στείλ' το μας. Φέρ' το μου / φέρε μού το. || πριν από το ρήμα: Τους το έστειλα. Μας το έφερε. || ύστερα από τον προσδιοριζόμενο όρο: Είναι μικρότερός του, μικρότερος απ' αυτόν. β. οι αδύνατοι τύποι χρησιμοποιούνται και ως επαναληπτική αντωνυμία, για όνομα που αναφέρθηκε προηγουμένως: Όσο για τον πατέρα του, αυτόν δε θα τον γνωρίσεις. || ως προληπτική: Να την η Ελένη. Να τοι οι φίλοι μας. 2. η ονομαστική του δυνατού τύπου αυτός αποτελεί το εννοούμενο υποκείμενο κάθε κλιτού ρηματικού τύπου γ' προσώπου· αναφέρεται μόνο σε περιπτώσεις έμφασης ή αντιδιαστολής: Εσύ, ~ κι εγώ θα είμαστε στο δεύτερο αυτοκίνητο. || συχνά για λόγους ευγένειας αποφεύγουμε τη χρήση της και προτιμούμε να αναφέρουμε το όνομα του προσώπου και όχι τον ανάλογο τύπο της αντωνυμίας: Ποιος σου το είπε; - ~ / Ο Γιώργος. || σε περίπτωση έμφασης μαζί με τον ανάλογο αδύνατο τύπο: Αυτόν τον υπολογίζουν. Αυτή την ακούν. Αυτούς μην τους λογαριάζεις. 3. οι δυνατοί τύποι επίσης χρησιμοποιούνται: α. προκειμένου να μην επαναληφθεί κτ. που έχει προαναφερθεί: Ο Γιώργος πρότεινε να συνεργαστούμε· άλλωστε ~ και παλιότερα είχε προτείνει κάτι ανάλογο. ΦΡ αντ' αυτού: α. για κάτι που γίνεται, συμβαίνει κτλ. στη θέση άλλου: Ήθελε να γίνει γιατρός· αντ' αυτού ασχολήθηκε με το εμπόριο. β. (για πρόσ.) στη θέση κάποιου άλλου· Αντ' αυτού υπέγραψε ο υποδιευθυντής. (ειρ.) Ο αντ' αυτού, ο αντικαταστάτης. (λόγ.) ~ έφα, για τις περιπτώσεις που σεβόμαστε και υπολογίζουμε τη γνώμη κάποιου. β. (συχνά με την αντων. ίδιος) για να αντιδιαστείλει αυτό για το οποίο γίνεται λόγος, προς οτιδήποτε άλλο: Πρέπει να το παραλάβει ~ ο ίδιος. Να έρθει ~ ο ίδιος να ρωτήσει και να μη στέλνει άλλους. Να μην κάνεις αυτό που σου ζητούν. ~ είναι που τραγουδάει..., όχι άλλος. (έκφρ.) ~ καθαυτόν*. γ. με τη σημασία μόνος, χωρίς παρακίνηση ή εξαναγκασμό από άλλον: Δεν τον στείλαμε με το ζόρι· ~ το ζήτησε, από μόνος του το ζήτησε. δ. με μειωτική σημασία: ~ σου φέρθηκε καλά;, αυτός ο απατεώνας, ο αλήτης κτλ. σου φέρθηκε καλά; ε. (προφ.) με το άρθρο ο, η, το για να αναπληρώσουμε τη λέξη: ε₁. που προς στιγμήν δεν μπορούμε να θυμηθούμε: Φέρε μου λίγο την αυτήν, την πώς την λένε, α, ναι την κασέτα που είναι στο τραπέζι. ε₂. που δε θέλουμε να αναφέρουμε· με ουσιαστικοποίηση: Τα αυτά μου κτλ., για τα αντρικά γεννητικά όργανα· τα απαυτά μου. Η αυτή μου κτλ., για το αντρικό μόριο. ε₃. (προφ.) η κλητική αυτέ / αυτή, για να απευθυνθούμε σε κπ. ή για να φωνάξουμε κπ. του οποίου το όνομα δε γνωρίζουμε· καλέ συ.
[αρχ. αυτοπ. αντων. αὐτός ‘ο ίδιος’, στις πλάγιες πτ. αὐτοῦ, αὐτόν ως προσ. αντων., ελνστ. σε όλες τις πτ.· οι αδύνατοι τύποι τον κτλ.: μσν. < σύντμ. του αυτός σε εγκλιτική χρήση: είδα αυτόν > είδα ατον > είδα τον· η ονομ. τος με βάση την αιτ. τον ]

[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]

αυτός ² -ή -ό αντων. δεικτ. (βλ. Ε1) προφ. γεν. εν. και αυτουνού, αυτηνής, αυτουνού, γεν. πληθ. και αυτωνών, αιτ. πληθ. αρσ. και αυτουνούς : σε αντιδιαστολή προς τη δεικτική αντωνυμία εκείνος, χρησιμοποιείται για να δείξει ο ομιλητής κπ. ή κτ. που είναι κοντά του χρονικά ή τοπικά (με ανάλογο βλέμμα ή κίνηση του χεριού), κτ. που αναφέρθηκε πριν από λίγο ή γενικά για να δείξει κτ. ανεξάρτητα από το σε ποια απόσταση από αυτόν βρίσκεται. 1. τοπικά: Nα, αυτό είναι το σπίτι μας. Δε μου αρέσει αυτό· προτιμώ εκείνο. ~ είναι ο καινούριος δάσκαλος. Aυτή είναι η αλήθεια. Aυτή η δουλειά δε σου ταιριάζει. || συχνά μαζί με το εδώ, δα, πια για να δηλωθεί ακριβέστερα ή εντονότερα η επιρρηματική του σημασία: Σ΄ αυτήν εδώ την αυλή παίζαμε με τις ώρες. ~ εδώ φταίει. Aυτό δα το σπιτάκι. (έκφρ.) αυτό (πια) να λέγεται*. αυτό μας έλειπε* (τώρα)! ~ / αυτό μας έλειπε*. 2. χρονικά: Πέρασε κι αυτό το καλοκαίρι, το φετινό. Πάει κι αυτή η μέρα, η σημερινή. Aυτή η εποχή είναι πολύ δύσκολη, η τωρινή. 3. με ατονημένη τη δεικτική σημασία και με το αναφορικό που το οποίο εισάγει αναφορική πρόταση: Nα κάνεις αυτό που σου είπα. Aυτό που θέλω είναι η ηρεμία μου. || ΦΡ αυτά κι αυτά, οι απαράδεκτες, ανόητες πράξεις, απαράδεκτη συμπεριφορά: Aυτά κι αυτά με έκαναν να μη θέλω να τους δω. μ΄ αυτά και μ΄ αυτά, με τα ίδια τα γνωστά και συνηθισμένα: M΄ αυτά και μ΄ αυτά, κύλησε η ώρα. μ΄ αυτά και μ΄ εκείνα*. ~ κι αν είναι*. ~ είσαι*.
[αρχ. αὐτός `ο ίδιος΄ (δες αυτός ¹) ως ενισχυτικό της δεικτ. και της προσ. αντων.: αρχ. οyτος αὐτός, ἐγώ αὐτός, στην ελνστ. εποχή σε δεικτ. χρήση, μσν. και καθαρά δεικτ. αντων.]

[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]

αυτός ³ -ή -ό αντων. οριστ. : 1.(λόγ.) με το άρθρο, στη θέση κατηγορουμένου· ο ίδιος: Οι θέσεις μας παραμένουν οι αυτές, οι ίδιες, αμετάβλητες. H κατάσταση της υγείας του παραμένει η αυτή, χωρίς βελτίωση ή επιδείνωση. 2. με επιτατική σημασία: Kαι αυτοί οι φίλοι του ακόμη τον εγκατέλειψαν, ακόμη και οι φίλοι του.
[λόγ. < αρχ. αὐτός]

[Λεξικό Γεωργακά]

αυτός έφα [aftós éfa] το, L phr

ipse dixit, dictum:
- το 'αυτός έφα' .. χρησιμοποιούσαν οι οπαδοί του [Πυθαγόρα], για να δηλώσουν πως θεωρούν τον κάθε του λόγο .. αμετακίνητο (Panagiotop) |
- δεν είμαστε .. απόμερα από το εργαστήρι της ιστορίας ούτε δίχως πνευματικότητα, για να περιμένομε το ~ ~ των άλλων (Theodorakop)

[fr kath αυτός έφα ← AG 'he, the master himself, said it']

[Λεξικό Γεωργακά]

αυτός καθαυτόν, -ή καθαυτή, -ό καθαυτό [aftός kaθaftόn] (L) (& καθαυτός & καθεαυτόν)

αυτή καθαυτήν η αγάπη έχει μια πολύ μεγάλη παιδευτικήν αξία (Papanoutsos) |

δεν είναι αυτός καθαυτός ο έρωτας, μα η εσωτερική κρίση την οποία δημιουργεί, που επενεργεί επάνω στη φαντασία του καλλιτέχνη (Mourelos) |

η τιμή .. θεωρείται πάντα ως αγαθό αυτό καθαυτό (Lambridi) |

ενδιαφέρον .. παρουσιάζουν .. οι σάτιρές του όχι αυτές καθεαυτές σαν τέχνη .., αλλά σαν τεκμήρια ιστορικά (Melas)

① this same, precisely (this), (this) itself (syn phr ακριβώς αυτός, αυτός ο ίδιος, αυτός τούτος):
- οι κατηγορίες .. ρυθμίζουν και αυτή καθαυτή την πραγματικότητα (Papanoutsos) |
- τοποθετεί την αρετή και την ευτυχία σ' αυτή καθαυτή την πράξη της ζωής (Athanasiadis-N) |
- ο λόγος δεν έχει τη δύναμη να δείξει το δρόμο, .. γιατί είναι αυτός καθαυτός ασαφής (Geros)

[fr kath phr αυτός καθ' αυτόν or καθ' εαυτόν ← AG]

[Λεξικό Γεωργακά]

αυτός και μόνος, -ή και μόνη, -ό και μόνο [aftós ce mόnos] (& αυτός και μόνο)

he (she, it) alone, this alone, this by itself:
- αυτή και μόνη η παράθεση αποτελεί για μένα το ισχυρότερο επιχείρημα (Papatsonis) |
- το ν' απορροφά η νοθεία, αυτή και μόνη, τη δραστηριότητα της αντιπολιτεύσεως, είναι μια τακτική που .. αδικεί τον τόπο (Palaiologos) |
- το γεγονός ότι η αρετή είν' εκείνη που μας συντονίζει με το θείο ρυθμό .. αυτό και μόνο δικαιώνει το ηθικά αγαθό φρόνημα (Papanoutsos) |
- αυτός και μόνο γλύτωσε από τη μεγάλη σφαγή των ποιητών της εποχής (Melas)

[fr kath phr αυτός και μόνος]

[Λεξικό Γεωργακά]

αυτός τούτος [aftós tútos] υτή τούτη, αυτό τούτο (L)

this same, precisely (this), (this) itself (syn αυτός καθαυτόν 2):
- η εφαρμογή του προγράμματος εξαρτάται από αυτό τούτο το κράτος (Angelop) |
- θα 'πρεπε να μ' αγκαλιάσουν για την λύπη που τους έδινα για τον τόπο, για το θέατρο, .. για αυτό τούτο το μπαλέτο ειδικά (Stratou) |
- εκείνο, που έκαμε την ελληνική εκκλησία άξια να ασκήσει την εθνική ηγεσία, .. είναι αυτή τούτη η αντίληψή της για την καθαυτό θρησκευτική της αποστολή (Christidis)

[fr kath phr αυτός τούτος ← K (also pap) adv phr αὐτό τοῦτο]

[Λεξικό Γεωργακά]

αυτός, -ή -ό [aftós] gen m & n αυτού (αυτουνού & αυτεινού), f αυτής (& αυτεινής & αυτηνής), acc m αυτόν (αυτόνε & αυτόνα), f αυτήν (& αυτήνα), pl m αυτοί (& αυτεινοί), gen pl αυτών (αυτώνε & αυτωνών & αυτωνώνε & αυτεινών), acc m αυτούς

① pers-pron he, she, it (syn δαύτος):
- μεγαλύτερος, μικρότερος απ' αυτόν |
- διαφωνεί, παίζει μ' αυτόν |
- ήρθε ο Γ. με την αδερφή του· αυτή είναι άρρωστη, ~ είναι καλά |
- ευτυχώς γι' αυτόν luckily for him |
- αν δεν ήταν ~ .. if it weren't for him .. |
- δεν το περίμενα απ' αυτόν I didn't expect it of him |
- L phr η αυτού (αυτής) μεγαλειότητα (υψηλότητα, εξοχότητα etc) (abbr A.M., A.Y., A.E.) his (her) majesty (highness, excellency etc) |
- και τι μ' αυτό; what of it, so what? |
- νομίζει ότι ~ είναι κι άλλος δεν είναι (or ~ κι όχι άλλος or ~ κι άλλος κανένας) said of people who have an exaggerated opinion of themselves |
- folkt αυτή φόρεσε αντρίκεια φορέματα και ξεκίνησε (Megas) |
- παραχώρησε τα προνόμια των Mετσοβιτών, όταν αυτοί διευκόλυναν το πέρασμα των στρατευμάτων του (Vacalop) |
- το παιδί μαθαίνει να προσαρμόζεται στη ζωή και ειδικότερα στην κοινωνική μορφή αυτής (Tsiantas) |
- αν θέλω, του τα τρώω εγώ αυτεινού τα πέντε χιλιάρικα (Glezos) |
- δεν μας χώριζε τίποτ' άλλο παρά μια στολή, αυτουνού πρασινωπή, χακιά η δική μου (Terzakis)

ⓐ used contrastively or emphat (he) himself, (she) herself, (it) itself (syn ατός του 1b, ο ίδιος):
- δεν τον υποχρέωσε κανείς, ~ θέλησε να πάει στον πόλεμο |
- ~ ο ίδιος μου το είπε |
- θα βρω αυτήν την ίδια |
- προσπάθησε να λύσει ~ τον κόμπο |
- δεν ζητεί επιτέλους κανείς, ούτε ~ ακόμη ο θεός, από τον άνθρωπο τα αδύνατα (Papanoutsos) |
- ούτ' ~ ο Παπαδιαμάντης ο θεοφοβούμενος δεν έχει τόσο συχνά και τόσο κοντά του το θεό (Charis) |
- folks. σε καϊτερεί η μανούλα σου κι αυτή η αδερφή σου, | σε καϊτερεί η αγάπη σου, τώρα και τόσα χρόνια (DPetrop) |
- κι έστειλα τον πετρίτη μου, να πάει να κυνηγήσει· | ούτε κυνήγι μου 'φερε ούτε κι ~ του ήρτε (id.)

② this, that (syn τούτος, ant εκείνος):
- αυτή η εποχή |
- ο άρχοντας ~ |
- το όμορφο αυτό κορίτσι |
- ~ εδώ ο τοίχος |
- αυτό εκείνο το παιδί |
- L εκτός αυτού (or εκτός απ' αυτό) besides (this) |
- αυτό είναι that's it |
- αυτό είναι όλο that's all |
- αυτό ήτανε that was it, it's over |
- αυτή τη στιγμή at this (very) moment |
- αυτές τις μέρες nowadays; one of these days |
- σ' αυτό διαφωνούμε on this (point) we disagree |
- αυτή τη φορά δε τη γλυτώνει this time he won't escape |
- phr αυτά έχει ο άνθρωπος (κόσμος etc) that's the way man (the world etc) is |
- δεν περνάνε αυτά σε μένα I don't stand for (or I don't put up w.) these things (syn phr δεν τα σηκώνω εγώ αυτά) |
- τ' είν' αυτά που λες; what is it that you're saying, what are you talking about? |
- αυτό να λέγεται (or αυτό ν' ακούγεται) quite so, by all means, certainly, hear hear |
- αυτά που λες (or αυτά λοιπόν) concluding phr said at the end of a detailed narration |
- ~ (αυτή, αυτό) μας έλειπε only this was missing, that's all I (etc) needed [said ironically when someone (or sth) unwelcome or troublesome is added to one's troubles] |
- είχε .. ένα μερίδιο στην ιστορία αυτουνού του τόπου (Myriv) |
- υπάρχουν βιβλία γραμμένα για τους αμύητους και βιβλία γραμμένα για τους μυημένους· έχουν κι εκείνα κι αυτά την τεχνική τους (Dimaras) |
- η ιστορία του μουσείου Kαβάλας μαζί με αυτήν της αρχαιολογικής της υπηρεσίας αρχίζει το 1934 (DLazaridis) |
- rembetiko song ποιος σ' αγκαλιάζει αυτή την ώρα; (IPetrop) |
- poem ό,τι είπα αυτά τα λόγια, | μου εφανήκανε ομπρός | άλλες κόρες στολισμένες (Solom)

ⓑ used contrastively or emphat this (one):
- ~ είναι φίλος (γιατρός etc)! now there's a friend (doctor etc)! |
- αυτό είναι κρασί! this is what I call wine! |
- αυτές είναι γυναίκες! γερά ζα και δουλευτάδικα (Venezis) |
- αριστερότερα μια άλλη διλοχία, υπό τον ταγματάρχη K. αυτή, θα είχε στόχους τα υψώματα Γάβρος, Tσούκα κλ (Terzakis) |
- δεν είναι να τους πεις τίποτα αυτουνούς· καθήσανε πάνω στα λεφτά τους και τα μετράνε (Petsalis)

ⓒ used disparagingly this:
- ~ ο Π. σε πολλές φασαρίες μας βάζει |
- αυτή η μάνα του πολύ με αντιπαθεί |
- κι αυτοί οι γονείς γιατί δεν το συμμαζεύουν το παιδί τους;

ⓓ phr ~ κι ~ such and such, one and another, this and that [said in order to avoid enumeration, specification, or repetition (of known or previously mentioned things)]:
- ~ κι ~ ήρθανε |
- αυτό κι αυτό μου είπε (syn phr το και το) |
- μετά τον καβγά πήγε και τον βρήκε· "αυτό κι αυτό συνέβη" της είπε |
- έχει αυτές κι αυτές τις δυνατότητες μόνο κι όχι άλλες (Lambridi)

③ w. relative που the one (that), what:
- δε βρίσκω αυτό που γυρεύω |
- αυτά που λες δεν τα πιστεύω |
- phr αυτό που σου λέω (εγώ) listen to what I'm telling you, I'm warning you |
- θα μας έρθει νέα καρυδιά στον τόπο αυτηνής που έφυγε (Venezis) |
- με τον χαρακτηρισμό 'λευκός άνθρωπος' εννοεί τον άνθρωπο της λευκής φυλής, αυτηνής που ανήκουμε κι εμείς (Papatsonis) |
- τα όπλα αυτών που έχουν κάποια περιουσία είναι ένα τόξο, μια ασπίδα κλ (Vacalop)

④ w. art. ο ~ (η αυτή, το αυτό) what's his name (her name, its name) [used when the speaker fails to remember or avoids using a name] (syn απαυτός 1):
- δεν ήρθε ακόμα ο ~; |
- δώσε μου το αυτό να βιδώσω τη βίδα

⑤ in voc αυτή hey you!:
- πού είσαι, αυτέ, φέρε μου μια σαλάτα

⑥ w. art. (L) the same (syn ο ίδιος):
- gym το αυτό repeat (the last exercise)! |
- από μια .. και την αυτή φιλολογικήν εποχή δε θα περισωθούν όλα τ' άτομα που την αποτέλεσαν (Gryparis) |
- όλα τα υλικά όντα ακολουθούν ένα και τον αυτό νόμο (Tatakis) |
- γι' αυτούς οι άνθρωποι και τα γελάδια είν' ένα και το αυτό (Tachtsis) |
- η έκταση και των δύο μελωδιών είναι η αυτή (IPetrop)

[fr postmed, MG αυτός ← PatrG, K (also pap), AG]

Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Παράλληλη αναζήτηση

Επιλογές αναζήτησης

Καλάθι