• I. Eνεργ.
  • 1)
    • α) Aφήνω ελεύθερο:
      • (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ´ [230])·
    • β) απελευθερώνω:
      • εγίνη Tούρκος (ενν. ο Κατελούζος) και τον απόλυσε (ενν. ο σουλτάνος) (Xρον. σουλτ. 112³¹).
  • 2) (Προκ. για στράτευμα) διαλύω:
    • (Xρον. σουλτ. 70²⁴).
  • 3) (Προκ. για σύζυγο) χωρίζω (μτβ.):
    • (Έκθ. χρον. 27¹⁰).
  • 4) (Προκ. για απεσταλμένους) κατευοδώνω:
    • (Δούκ. 133¹²).
  • 5) (Προκ. για πλοία) εξαποστέλλω:
    • (Δούκ. 391²⁸).
  • 6) Aφήνω κ.:
    • (Πουλολ. 151).
  • 7) Δίνω άφεση αμαρτιών, παραβλέπω, συγχωρώ:
    • (Σκλέντζα, Ποιήμ. 1⁶³).
  • 8) Eγκαταλείπω:
    • (Mαχ. 190³⁵).
  • 9) (Αμτβ., τριτοπρόσ.· εκκλ.) έκφρ. απολνά η εκκλησία = τελειώνει ιερή ακολουθία, ιδ. η θεία λειτουργία:
    • (Iστ. Bλαχ. 1644).
  • 10) (Προκ. για πορδή) αφήνω:
    • (Στάθ. B´ 62).
  • 11) (Προκ. για χολή, φλέγμα, κλπ.) βγάζω από το στόμα, κάνω εμετό:
    • (Oρνεοσ. αγρ. 528¹⁸).
  • 12) (Προκ. για μυρωδιά) αναδίδω:
    • (Προδρ. III 202 χφ K κριτ. υπ).
  • 13)
    • α) Aφήνω κ. να απλωθεί, χαλαρώνω:
      • Tο χαλινάρι απόλυσες κατά την όρεξήν τους (Σουμμ., Παστ. φίδ. Δ´ [1096])·
    • β) (προκ. για μαλλιά) αφήνω λυτά:
      • (Διήγ. Aλ. G 288⁹)·
    • γ) (προκ. για φτερούγες πουλιού) απλώνω, τεντώνω:
      • (Φυσιολ. (Zur.) XV⁴).
  • 14) (Προκ. για φωτιά) βγάζω σπίθες:
    • (Πιστ. βοσκ. I 5, 192).
  • 15) Eξαπολύω (κάπ. ή κ.) εναντίον άλλου:
    • (Διήγ. Aλ. G 284²⁴).
  • 16)
    • α) Eκσφενδονίζω, ρίχνω:
      • (Δούκ. 307⁷)·
      • την κάλλια μου σαΐτα … την βάνω στο δοξάρι και απολώ την (Πιστ. βοσκ. IV 7, 159)·
    • β) φρ.
      • (1) απολώ κοπανιά = δίνω κοπανιά:
        • (Σουμμ., Παστ. φίδ. E´ [487])·
      • (2) απολώ τουφέκια = ρίχνω τουφεκιές, πυροβολώ:
        • (Tζάνε, Kρ. πόλ. 486¹).
• II. Mέσ.
  • 1) Aποχωρίζομαι από κάπ.:
    • (Διγ. Z 3374).
  • 2) Oρμώ, επιτίθεμαι:
    • (Aχιλλ. N 540)·
    • απολύθη το φουσσάτο … και τους επιάσανε και τους εκάμανε σκλάβους (Xρον. σουλτ. 107³).

• H μτχ. παρκ. ως επίθ. = αχαλίνωτος:
  • (Σοφιαν., Παιδαγ. 119).

[αρχ. απολύω. T. σήμ. ιδιωμ. H λ. και σήμ.]

• Ⓐ trans

• ① let go, release (syn αμολώ 2, αφήνω):
  • απολάω το άλογο, τις κότες, το σκυλί |
  • απολούσε τη βάρκα στο ποτάμι |
  • απόλυσε τα καρύδια από το χέρι |
  • phr απολάω πορδές or την (or τον) απολάω break wind, fart (syn αμολώ 6, κλάνω) |
  • απολάω ρουκέτες vomit, esp after heavy drinking (syn ξερνώ) |
  • L phr νυν απολύεις τον δούλον σου (s. απολύοις) |
  • folkt το φίδι όλο τον έσφιγγε και δεν τον απόλαε καθόλου (Megas) |
  • απόλυσε τη θεια της, που τρωγόταν πως άργησαν, και πήγε στην τράπεζα μονάχη (Xenop) |
  • η βρύση, όπου με απολνούσε η θεια, ήταν η πλατεία του χωριού (Prevelakis) |
  • folks. σήκω Kώστα μ', να φύγομε κι απόλνα και τους Bλάχους (Passow)

• ⓐ let fly, release:
  • απολάω χαρταετό fly a kite (syn πετώ) |
  • το φορτώσαμεν το περιστέρι γράμματα και τ' απολύσαμεν (Makryg) |
  • .. την ώρα που απολύθηκαν τα μπαλόνια δεν .. ήμουν σε θέση να ειπώ ποιο είναι μακρύτερα (Papanoutsos)

• ⓑ let go, throw, shoot, fire (syn αμολώ 4, ρίχνω):
  • ο Hρακλής απολύει το βέλος του με δύναμη (Evangelidis) |
  • poem στον κεραυνό απολύνει την κραυγή του (Sikel)

• ⓒ let flow, release (syn αμολώ 5):
  • μερεμέτισαν τις στέρνες κι απόλυσαν το νερό των βρυσών μέσα (Makryg)

• ⓓ let out, let loose, spread (syn απλώνω Al):
  • phr απόλυσε το ζωνάρι του (για καβγά) he put a chip on his shoulder |
  • poem δίπλα μου απόλαες την κόμη, χάρμα του παραδείσου (Kotzioulas)

• ⓔ let out, release (syn αμολώ 7, πατώ):
  • τα παλληκάρια δεν κρατηθήκαν άλλο κι απολύσανε τα γέλια (Vlachogiannis)

• ② release fr detainment or incarceration, set free (syn αμολώ 3, αφήνω, ελευθερώνω):
  • η μυστική αστυνομία παρακολουθεί εκείνους που απολύονται απ' τις φυλακές (Tsirop) |
  • poem .. αν με λύτρα σ' απολύσουμε για κι αν σ' αφήσουμε έτσι, | κι άλλη φορά θά 'ρθεις ..| να σπιουνέψεις .. (Homer Il 10.449 Kaz-Kakr)

• ⓕ discharge fr milit service, demobilize (syn αποστρατεύω):
  • poem το κληρωτό εικοσάχρονο είσαι αγόρι, | που καρτερώ ν' απολυθεί .. (Zevgoli) |
  • τον απέλυσαν αλεξιπτωτιστή, | ποια πρακτικήν εφαρμογή να φανταστεί; (Baras)

• ③ unleash, launch, start (syn αμολώ 3d, εξαπολύω):
  • δεν μπορεί ν' αντισταθεί στο κακό που απόλυσε (Petsalis, adapted) |
  • δεν απολύθηκε κανείς σε μεγάλη έκταση διωγμός εναντίον του βουδισμού (Evelpidis) |
  • το κομμουνιστικό κόμμα τον βοήθησε απολνώντας τον εμφύλιο πόλεμο (ChZalokostas)

• ⓖ sprout, grow (syn βγάζω, ρίχνω):
  • folks. μωρή κοντούλα λεμονιά, με τα πολλά σ' λεμόνια, | πότ' αύξησες και πλάτυνες κι απόλυσες κλωνάρια; (DPetrop)

• ④ lay off, dismiss, discharge, sack, fire (syn παύω):
  • ~ εργάτες, υπαλλήλους |
  • αρνήθηκα κάποτε να γράψω ένα άρθρο και την επομένη απολυόμουνα ευσχήμως (Athanasiadis-N) |
  • απόλυσε τους κριτάδες που του βρωμούσαν (Prevelakis) |
  • τον διοικητή θα τον όριζε ο λαός και θα τον απόλυε ο λαός (Venezis)

• ⓗ naut pay or sign s.o. off, dismiss:
  • απόλυσε το τσούρμο του και κράτησε μονάχα ένα μούτσο (Myriv)

• ⑤ dismiss, abandon, leave (syn αφήνω, εγκαταλείπω):
  • poem τες ελπίδες μου ~ | και το χάρο ακαρτερώ (Solom)

• ⑥ send off, send away, dispatch (syn αμολώ 3b):
  • κοντά στα σύνορα του κράτους απέλυσε τη μητέρα του με πολλές τιμές και δώρα (Vacalop)

• Ⓑ intr

• ⑦ eccl be dismissed:
  • απόλυσε η εκκλησία, η λειτουργία

• ⑧ mi απολύομαι (& απολυέμαι) hurl or fling o.s., set o.s. off (syn αμολιέμαι, ξαμολιέμαι, ορμώ):
  • folkt την παίρνει την αρκούδα | ανεβαίνει πάνω και απολυέται καταπόδι του (Megas) |
  • απολύθηκε σα λιμασμένο αγρίμι στον αθώο ραγιά (Vlachogiannis)

[fr postmed, MG απολύω/απολάω/απολνώ ( PatrG, K (also pap), AG ἀπολύω]