• 1)
  • α) Θύελλα με σφοδρό άνεμο και συννεφιά:
    • και κάμει αντάρα και βροχή κι ο ουρανός μαυρίσει (Eρωτόκρ. Δ´ 1827)·
  • β) (μεταφ.) αναταραχή:
    • τότε παρατήθηκα του κόσμου τες αντάρες (Γαδ. διήγ. 294).
• 2)
  • α) Φασαρία, θόρυβος, αναστάτωση:
    • Δίχως αντάρα και φωνές (Θυσ. 283)·
  • β) βοή:
    • αντάρες δεν γροικιώνται (Σουμμ., Παστ. φίδ. E´ [1148]).
• 3) Διασκέδαση, ξεφάντωμα:
  • δίχως χαρές κι αντάρες (Περί γέρ. 132).
• 4) Aποστασία:
  • εσύντυχεν αντάρα ιπί τον Kύριο τον Θεό σας (Πεντ. Δευτ. XIII 6).
• 5) (Mεταφ.) στενοχώρια, σκοτούρα, σύγχυση:
  • βάσανα και αντάρες (Λεηλ. Παροικ. 252)·
  • του νου σου την αντάρα (Θυσ. 754).

[αβέβ. ετυμ.· πιθ. <ανταράσσω (LBG) <αναταράσσω. O τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. στο Du Cange (λ. αντάρτης) και σήμ.]

• ① tumult, uproar, disorder, disturbance (syn αναστάτωση, θόρυβος, ταραχή, near-syn κοσμοχαλασιά, [δυνατή] οχλοβοή):
  • ~ πολεμική |
  • πόλεμος θα γενεί, ~ |
  • μέσα στην ~ της μάχης amid the tumult of battle |
  • θα 'χουμε πόλεμο και αντάρες |
  • ζω στης πόλης την ~ |
  • πολλή ~ έγινε στο σπίτι |
  • τα παιδιά κάνουν μεγάλη ~ |
  • τ' αφτιά γεμίζει η ~ των αφρισμένων νερών (Varelas) |
  • ~ και αναταραχή |
  • ~ τον έζωσε το βοσκό (Kakridis) |
  • η ~ έδερνε την ψυχή του (MGeorgiou) |
  • folks. όλ' ημέρα θέριζα, | σαν κακόν οπ' έπαθα, | όλο βοριά κι ~ (DPetrop) |
  • κι ακώ μιας πέρδικας λαλιά, μιας πέρδικας ~ (Theros) |
  • poem παντού κλάψα, παντού ~, | και παντού ξεψυχισμοί (Solom) |
  • .. και ζεύει ατή της η Ήρα | τα γρήγορα άλογά της, πόλεμο κι αντάρες λαχταρώντας (Homer Il 5.732 Kaz-Kakr) |
  • τη νύχτα λένε, ακούνε τη φωνή της | μέσα σε μιαν οχλοβοή, σε μιαν ~ (Malakasis)

• ⓐ great impression:
  • phr θα πάει or πήγε ~ it will make a great impression, it will be a surprise (syn κάνει κρότο) |
  • το γλέντι πήγε ~ |
  • θα σου χτίσω εδώ ένα καφενέ που να πάει ~ (Palam)

• ⓑ heated, passionate discussion (syn θορυβώδης συζήτηση):
  • στη Bουλή έγινε μεγάλη ~

• ⓒ rage, frenzy:
  • poem .. γοργοξεστορίζει |..| και την καινούργια που σηκώνεται στην κεφαλή του ~ (Kazantz Od 10.1029)

• ② squall, storm at sea (syn ανεμοζάλη, θύελλα):
  • πελάγου ~ |
  • ~ φοβερή ταλανίζει τη σκούνα |
  • prov o λύκος στην ~ χαίρεται evil people succeed in troubled times; one fishes in troubled waters |
  • στο λεπτό έπεσε βαριά ~· οι τόποι έσβησαν μες στη θολούρα και μαζί χάθηκε το πλεούμενο (PSamaras) |
  • δεν μπορεί το ένα καράβι να ιδεί το άλλο, όπως τα κρύβουν τα πανύψηλα κύματα, η βροχή, η ~ (Karagatsis) |
  • κάθε βράδυ με φουρτούνα και μ' ~ ξεμύτιζε η Φιλομήλα .. πήγαινε στη Φούσα και τα 'βαζε με τη λεβεντοπνίχτρα θάλασσα που δε λυπήθηκε τον άντρα της (MGeorgiou) |
  • όπου θαλασσινές αντάρες έκαναν επικίνδυνους τους κάβους, εκεί οι αρχαίοι έκτιζαν ναούς στον άρχοντα των ωκεανών, για τον εξευμενίσουν (ChZalokostas) |
  • poem ως ναύτης, αν κατάπλωρα | τον δέρνει ~ μαύρη, | σκιασμένος πάει ποδίζοντας αραξοβόλι νά 'βρει (Markoras) |
  • νεκροκρέβατου μέγα αρμενοπάνι | του πόνου η ~ ομπρός μας μαύρο εστήθη (Mavilis) |
  • είτε ειδύλλιο γελούμενο απλώνεται η πλάση | είτε αντάρες και μπόρες κρεμά ο ουρανός, | μη θαρρείς το πανί σου μπορείς να βαστάξεις, | όπου θέλει το κύμα μαζί του θ' αράξεις (KChatzop)

• ⓓ fig overturning, turbulent conditions (syn ανατροπή των πάντων):
  • πασχίζουμε να προσανατολιστούμε μέσα στο ζόφο και την ~ του αιώνα μας, να σημειώσουμε το στίγμα μας, να καταλάβουμε πού περίπου βρισκόμαστε και τι ίσως μας περιμένει (Theotokas)

• ③ fog (syn ομίχλη):
  • έπεσε ~ πυκνή, ~ αχνή, ~ μαύρη |
  • από την ~ δεν έβλεπε ο ένας τον άλλο |
  • prov phr καθαρός ουρανός ~ δεν έχει the honest person has no blemishes, is innocent (syn phr καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται) |
  • αντίκρα τ' άγρια βουνά χανόνταν στην ~ (GGrigoris) |
  • κατέβαινε η ~ και γιόμιζε καταμεσήμερα με άσπρο πυκνό σκοτάδι τον αέρα (Myriv) |
  • μπήκε το χινόπωρο βαρύ, με μπόρες, με βοριάδες και μ' αντάρες (PADimas) |
  • κατά το νοτιά, ο Kίσαβος τίναξε πάνωθέ του την ~ (Karagatsis) |
  • folks. μόν' είναι πάντα συννεφιά και βασιλεύει ~ (NPolitis) |
  • ποιος είδε τέτοια συννεφιά, ποιος είδε τέτοι' ~ |
  • poem αντάρες ρίχνει στα βουνά που οι Tούρκοι να τους χάσουν (Athanas)

• ⓔ mist, haze (syn καταχνιά, κατσηφάρα):
  • poem τι μες στον κάμπο ~ εσκέπαζε τους αντρειωμένους όλους (Homer Il 17.368 Kaz-Kakr) |
  • κ' η Παλλάδα, | που 'χε την έγνοια του, τρογύρα του πυκνή σκορπούσε ~ (Homer Od 7.15 Kaz-Kakr) |
  • των Kιμμερίων η χώρα βρίσκεται κει πέρα και το κάστρο, | συντυλιγμένα μες σε σύγνεφο κι ~ .. (ib 11.15)

[fr MG αντάρα, this in turn changed fr εντάρα (this being MG and dial ModG), postv. der of ενταράσσω; cf ανάσα (: ανασαίνω), γέννα (: γεννώ), λάτρα (: λατρεύω), νύστα (: νυστάζω) etc]