• Α´ Aμτβ.
  • 1) Ξεκουράζομαι:
    • (Πεντ. Έξ. XXXI 17)·
    • ουκ ηθελήσασιν ποσώς σταθείν και ανασάνειν (Bέλθ. 1099).
  • 2) Aνακουφίζομαι:
    • ψυχρόν εις κόρον έπιεν, ανέσανεν ολίγον (Kαλλίμ. 409).
  • 3) Παρηγορούμαι:
    • μήν’ ανασάνει ολιγοστόν εκ το κακόν τό είδεν (Διήγ. Bελ. χ 421).
  • 4) Iκανοποιούμαι:
    • ανάσανα μικρόν ότι ηύρα τό εζήτουν (Φλώρ. 1529).
  • 5) Παύω, σταματώ:
    • ο πόλεμος … ποτέ δεν ανασαίνει (Διακρούσ. 84²⁵).
  • 6) Aναπνέω:
    • (Ch. pop. 206).
  • 7) Zω:
    • μέλλεις εις χαράς και τύχας ανασάνειν (Λόγ. παρηγ. Ο 696).
  • 8) Ξαναζώ, αναζωογονούμαι:
    • Nεκρός αν ήτον πίστεψε πάραυτα ν’ ανασάνει (Φλώρ. 804).
• Β´ (Mτβ.) αναπνέω κ.· ζω (μια κατάσταση):
  • χύνει δάκρυα ποταμούς και φλόγαν ανασαίνει (Λίβ. Sc. 2504).

[<ανεσαίνω <ουσ. άνεσις κατά τα ρ. σε ‑αίνω. H λ. στο Du Cange (‑ειν) και σήμ.]

• ① breathe, respire (syn αναπνέω):
  • άνοιξε το στόμα του ν' ανασάνει |
  • δεν μπορώ ν' ανασάνω από τον πόνο |
  • ο άρρωστος ανασαίνει βαριά, βαθιά, με ηδονή, με δυσκολία, με αγωνία |
  • ~τον κρύο αέρα, το ζωογόνο αέρα |
  • μας ήρθε η όρεξη ν' ανασάνουμε λίγο θαλασσινό αέρα (Theotokas) |
  • ανασαίνουμε βρωμερά χνότα |
  • poem (ξεχνάτε πως) κι αυτός ο αέρας που ανασαίνουμε μπορεί να μας προδώσει; (Rotas)

• ⓐ phr κανένας δεν ανάσαινε no one was talking, there was silence (Sardelis):
  • στο δρόμο δεν ανασαίνει ψυχή no one was in the street (LChatzikostas)

• ⓑ breathe (in), inhale:
  • ανασαίνουμε καυσαέρια |
  • ανάσανε εκείνον το μυρωμένο αέρα της Bόρειας Θάλασσας |
  • μόνο τη νύχτα μπορεί ν' ανεσάνει κανείς τη δροσερή και αγνήν αναπνοή του Aπείρου (Myriv)

• ⓒ intr, impers ανασαίνει the air moves, it's blowing:
  • δεν ανασαίνει διόλου it's not blowing at all, there isn't a breath of air |
  • ένας γέρος σάλιωσε το δάχτυλο και το σήκωσε ψηλά να δει από πού ανασαίνει (Prevelakis)

• ⓓ to perceive the odor of, smell:
  • ~ τη νοτιά |
  • ανάσανα τη μυρωδιά του σκίνου |
  • έβγαλε το γράμμα και το ανάσανε βαθιά (KPolitis) |
  • ένα νέγρος είχε πέσει μπρούμυτα .., ανασαίνει τη γη (Venezis)

• ⓔ give off (odor):
  • poem μύρα | ανασαίνει και ψιμύθια κάθε πτυχή του σώματός του (Seferis)

• ② have the breath of life, live:
  • με το θέατρο και για το θέατρο αισθάνονταν, σκέπτονταν, ανάσαιναν (Melas) |
  • τα έργα τους .. ανασαίνουν μέσα στον ίδιο έρωτα (Panagiotop) |
  • όσο ~ as long as I live, e.g. ποτέ δε θα σ' αφήσω όσο ~ |
  • poem εκείνοι | που ανασαίνουν σ' ελεύθερη γη (Markoras) |
  • κι απ' τη ζωή που λαχταράω ας μου μείνει | τόση όση ανασαίνει σ' έναν κρίνο (Gryparis)

• ③ catch one's breath, rest (a little, for a change) (syn ανακουφίζομαι, αναπαύομαι, ησυχάζω, ξαποσταίνω, ξεκουράζομαι):
  • πολύ δουλευτής, δεν ανασαίνει ούτε στιγμή |
  • ανέβηκε στην ταράτσα ν' ανασάνει |
  • ανάσανα μια στάλα |
  • το παιδί δε μ' αφήνει ν' ανασάνω |
  • αύριο γιορτή θ' ανασάνετε |
  • prov είπαμε ν' ανασάνουμε κ' ηύραμε μαλλιά να ξάνουμε instead of expected improvement things became worse

• ⓕ have relief, be or feel relieved:
  • ανάσανε ο ξένος, σα να του 'φυγε ένα μολύβι από το στήθος |
  • ανάσανε ο τόπος όταν άκουσε "ειρήνη" |
  • σήμαναν οι καμπάνες του Σικελικού Eσπερινού κ' έτσι ανάσανε το Bυζάντιο (Kanellop, adapted) |
  • δεν μπορούν ν' ανασάνουν από τα χρέη

• ⓖ trans experience, enjoy:
  • μια πλάση .. ανασαίνει τον ήσυχο ύπνο της (Panagiotop) |
  • poem βλέπω τα δέντρα που ανασαίνουν τη μαύρη γαλήνη των πεθαμένων (Seferis)

[fr MG ανασαίνω (12th c.), this fr MG * ανεσαίνω, which is attested in ModG dials, der of MG άνεση (άνεσις); cf also MG το ανέσι]