• Xαρά, ευφροσύνη:
  • (Φαλιέρ., Iστ. 474 κριτ. υπ).

[<αναγαλλιώ. T. ‑γάλλια σήμ. ιδιωμ.]

• pleasant state of mind, inner joy, exultation, delight (syn αγαλλίαση, αναγάλλιαση, αναγάλλιασμα, ευφροσύνη, [μεγάλη] χαρά, ant θλίψη, καημός, πίκρα):
  • πηγή αναγάλλιας |
  • έδειξε αληθινή ~ |
  • ένοιωσε μια δυνατή ~ στην ψυχή (Myriv) |
  • μεγάλη, πολλή, βαθιά, ανείπωτη, ανέκφραστη, άφταστη, απέραντη, υπέρτατη, ουράνια ~ |
  • σε πολλή και ~ και θλίψη (Panagiotop) |
  • σιωπηλή ~ |
  • κρυφή ~, e.g. με ~ χαίρουνται κρυφή |
  • ένοιωθαν μια μυστική ~ |
  • μια παράδοξη ~ |
  • το όραμα της Aκαρνανίας προσφέρει αλλόκοτη ~ (Panagiotop) |
  • πολεμόχαρη ~ |
  • ~ ερωτική |
  • παραδόθηκε στην ~, γιομίζει η ψυχή σου ~ |
  • φωνάζει με ~, ξεφωνητά αναγάλλιας |
  • η ~ του ρυθμού, η ~ του πρωτοϊδομένου |
  • ο γιος προκαλούσε γενική ~ |
  • μας συνεπήρε μια απρόσμενη ~ |
  • χαιρότανε τον πόνο του μ' άγρια ~ |
  • poem τι να τις κάνω γω μαθές του νου τις κούφιες αναγάλλιες (Kazantz Od 16.556) |
  • ω τρίσβαθη ~ των φρενών μου | που προσμένανε οργωμένα τη σπορά (Sikel) |
  • μια ~ | μας πλημμυράει τότες κ' ένα κατορθωμένο φως (Papatsonis)

• ⓐ the personification of exultation:
  • poem ... σα γύριζε (sc ο Έχτορας) απ' τη μάχη | γερός, τι αλήθεια κ' ήταν σ' όλους μας η πιο τρανή ~ (Homer Il 24.706 Kaz-Kakr)

[fr LMG αναγαλλιά, der of MG αναγαλλιώ (-ιάζω), as mod. Pontic αγαλλία fr MG, K ἀγαλλιῶ]

• 1) Aισθάνομαι μεγάλη χαρά:
  • χαράν έχει κι αναγαλλιάζει (Σουμμ., Παστ. φίδ. E´ [1393]).
• 2) (Mτβ.) προξενώ σε κάπ. χαρά:
  • ποια κατάνυξη σ’ αναγαλλιάζει; (αυτ. Xορ. β´ [22]).

[<αόρ. του αναγαλλιώ. H λ. στο Bλάχ. και σήμ.]

• [Crete, Kyth, Dodec etc] & lit [Kazantz etc] αναγαλλιώ), αναγαλλιώ, αναγαλλιάς, ipf αναγάλλιαζα & αναγαλλιούσα, aor αναγάλλιασα, prp αναγαλλιάζοντας, mi αναγαλλιάζομαι (Solom), αναγαλλιάζετο, (Solom), aor αναγαλλιάστηκε (Bekes), ppp αναγαλλιασμένος

• ① intr & mi be very glad, rejoice, exult (syn ευφραίνομαι, πετώ από τη χαρά μου, χαίρομαι [πολύ]):
  • αναγαλλιάζει ο κόσμος |
  • ~ που σ' ακούω, που σε βλέπω κλ |
  • ήπια ένα ποτήρι κρύο νερό κι αναγάλλιασα |
  • αναγάλλιασαν βλέποντάς τους να παρελαύνουν |
  • poem στα κολασμένα βάθη της καρδίας | από χαρά μεγάλη αναγαλλιάζει (Markoras) |
  • κι ως άπλωσε τα χέρια της κι αναγαλλιάστηκε όλη (Bekes) |
  • ορθή, βουβή στην έρημο μάχεσαι κι αναγαλλιάς κλ (Kazantz Od 22.7) |
  • μα εκείνος, ζωντανός ακούγοντας πως είσαι, αναγαλλιάζει | βαθιά στα φρένα κλ (Homer Il 24.490 Kaz-Kakr)

• ⓐ reflect joy, rejoice:
  • αναγάλλιασε το πρόσωπό του |
  • το σώμα, το κορμί αναγαλλιάζει |
  • αναγαλλιάζουν τα πάντα |
  • η πλάση (όλη) αναγαλλιάζει or αναγάλλιασε, e.g. poem θαρρώ την πλάση ως ψηλή Σιών ν' αναγαλλιάζη (Avgeris) |
  • μαζί με το σώμα αναγαλλιάζει κ' η ψυχή |
  • αναγαλλιάζει (αναγάλλιασε) η ψυχή μου που την είδα |
  • η καρδιά του αναγάλλιαζε (αναγάλλιασε), e.g. αναγάλλιασε η καρδιά μου που είδα κλ |
  • poem και αν φιληθή, η καρδιά του αναγαλλιάζει (Mavilis) |
  • κάτι σκοτεινό μέσα μου αναγάλλιασε (Prevelakis) |
  • όσο μένει μαζί τους, αναγαλλιάζουν τα λουλούδια και η ψυχή τους ανοίγει προς το εξαισιότερο τ' όνειρο (Chourmouzios) |
  • poem εκοίταζε τ' αστέρια κ' εκείνα αναγαλλιάσαν (Solom) |
  • νερά καθαροφλοίσβιστα | γλυκότατα και κρύα | που μέσα αναγαλλιάζετο | η ασύγκριτη ομορφία (id.) |
  • και τώρα σε θωρώ και σε γροικώ κι αναγαλλιάζει ο νους μου (Kazantz Od 20.441) |
  • αναγαλλιάζει ο ουρανός κ' η γη (Gryparis) |
  • ανοίγω το στόμα μου | κι αναγαλλιάζει το πέλαγος (Elytis)

• ② trans cause delight to s.o., gladden (syn ευφραίνω, χαροποιώ):
  • με αναγάλλιασες μ' αυτό που μου 'πες |
  • τα λόγια αυτά αναγαλλιάσανε την ψυχή του κόσμου |
  • μας αναγαλλιάζουν τα λουλούδια |
  • μια έκσταση αναγάλλιαζε το πρόσωπό της (KPolitis) |
  • poem λέω πως δροσιά μαγιάτικη | με αναγαλλιάζει ακόμα (Markoras) |
  • κραυγή αναπάντεχη αναγάλλιασε τα καρδιοσπάραχνά του (Kazantz Od 13.1343) |
  • κάτι θαμπό την πλάση αναγαλλιάζει (Takop)

[fr LMG αναγαλλιάζω -ιώ (Cretan lit; Germano, 1622) ← MG αναγαλλιάζω, cpd of pref αν- (ανα-) & MG αγαλλιάζω -ιώ]

• 1) Xαρά, ευφροσύνη, ικανοποίηση:
  • Mεγάλην αναγάλλιαση μέσα γροικά η καρδιά μου (Kατζ. Γ´ 207)·
  • θεράπιο κι αναγάλλιασην ήπαιρνε το κορμί μου (Eρωτόκρ. A´ 858).
• 2) Xαρά, εορτασμός:
  • ανεγάλλιασες της χώρας (Tζάνε, Kρ. πόλ. 344⁷).

[<αναγαλλιάζω + κατάλ. ‑ση. O τ. ‑ίασις στο Bλάχ. H λ. και ο τ. ανε‑ και σήμ. ιδιωμ.]

• delight, (great) joy, exultation, euphoria (syn in αναγάλλια):
  • η ~ του ανθρώπου |
  • σωματική ~, ~ της ζωής, ~ της ψυχής |
  • κρυφή ~, βουβή~, αόριστη ~, άφραστη ~ |
  • μουρμούρισμα με ~ |
  • η τέχνη δίνει στον άνθρωπο τη μεγαλύτερη και την καθαρότερη ~ που μπορεί να δοκιμάση στον κόσμο (Kalosgouros) |
  • η Λιόλια ξεφώνισε απ' την αναγάλλιασή της (Christomanos) |
  • όλες οι νύχτες ετούτες κ' οι μέρες συγκερνούνταν μέσα μου και γέμιζαν το σπλάχνο μου ~ κι αγωνία (Kazantz) |
  • ο λόγος δεν τεχνουργείται για να τοποθετηθή μπροστά κ' έξω από τον άνθρωπο για αναγάλλιασή του, συνυπάρχει με τον άνθρωπο (Karantinos) |
  • poem στην ~ της γης | έλα να σμίξομε κ' εμείς, | παρθένα ωραία, τα χείλη (Markoras) |
  • σε τέτοιες αναγάλλιασες κρυφά συνενωμένοι | οι καλορίζικοι περνούν τριάντα μέρες (Markoras transl of Schiller) |
  • σ' αγαπώ με της θλίψης τα τρηδόνια | και με της αναγάλλιασης τα κρίνα (Palam) |
  • πα στην κορφή της αναγάλλιασης θρονιάζεται η τρομάρα (Kazantz Od 5.366) |
  • σε άγια γαλήνη κι ~ βασιλικό ζευγάρι (ib 9.879) |
  • ενώ πίνει | η ~ δακρύζει μες στα μάτια του (Sikel) |
  • ... ο κρανοσείστης Έχτορας θα ιδούμε αν θα γελάση | από ~, στα διάβατα καθώς μας δη στη μάχη (Homer Il 8.378 Kaz-Kakr)

[fr LMG αναγάλλιαση (αναγαλλίασις in Ger. Vlachos, 1659) ← MG αναγάλλιαση (bes αναγαλλίασις &αναγάλλιασις), der of αναγαλλιώ as αγαλλίαση (← MG αγαλλίαση, αγαλλίασις ← K ἀγαλλίασις) fr ἀγαλλιῶ]

• ~ της καρδιάς, ~ της ψυχής |

• ένα ~ του συντάραξε το στήθος |

• νοιώθω πραγματικό ~ |

• ~ χύθηκε στο πρόσωπό της |

• με του ήλιου το φως χαρά και ~ στον κόσμο πέρα για πέρα (Palam) |

• το βουλκωμένο αυλάκι, των παπιών ~ (id.) |

• γεμίζει ~ το πνεύμα μας, απολησμονούμε και δυσκολίες και θλίψεις (Panagiotop) |

• με τι ~ που έκρουγαν τις μύτες τους οι πελαργοί πάνω στα κεραμίδια! (Karagatsis) |

• η νέα άνοιξη έλαμψε με τ' αναγάλλιασμά της (Myriv) |

• η καρδιά σκιρτούσε από τ' ανεγάλλιασμα (id.) |

• poem του δολερού ~ τα μαραζώνει τα ξεφτέρια του νου και της καρδιάς τ' αηδόνια! (Palam) |

• όμορφη που έγινες, γλυκιά που έγινες | αγάπη στ' αναγάλλιασμά σου (Seferis) |

• ... η γόνιμη Δημήτηρ | το σπιτικό ~ φαιδρύνει (Panagiotop)

[der of αναγαλλιάζω (αναγαλλίασμα in Ger. Vlachos, 1659, is rather L element fr MG αναγαλλιώ as αγαλλίαμα fr αγαλλιώ); cf αγαλλίασμα bes αγαλλίαμα]

• delighted, exulted, joyous (syn χαρούμενος):
  • πέρασε ζωή αναγαλλιασμένη |
  • τ' άλλα δελφίνια χοροπήδηξαν κι όλα μαζί γυρίσανε και φύγανε τρεχάτα κι αναγαλλιασμένα (Bastias) |
  • ο καραβοκύρης καπετανεύει ~ (Vlami)

[fr MG αναγαλλιασμένος, ppp of αναγαλλιάζω]