Παράλληλη αναζήτηση
| 3.140 εγγραφές [1 - 10] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- ανά [aná] πρόθ. : (λόγ.) (βλ. και ανα- 2)· συντάσσεται με αιτιατική. 1. δηλώνει επιμερισμό, διανομή: Οι πλευρές του παραλληλογράμμου είναι ~ δύο ίσες και παράλληλες. Mπείτε στη γραμμή ~ εξάδες, σε / κατά εξάδες, έξι έξι. Προχωρούσαν ~ δύο, δυο δυο. Ως μονάδα ταχύτητας χρησιμοποιείται το χιλιόμετρο ~ ώρα. Στροφές ~ λεπτό, (σ)το λεπτό. 2. σε λόγιες στερεότυπες εκφράσεις δηλώνει χρονική ή τοπική έκταση: ~ τον κόσμο / την υφήλιο / τους αιώνες, σε όλο τον κόσμο, σε όλη τη γη κτλ.
[λόγ. < αρχ. ἀνά]
[Λεξικό Κριαρά]
- ανά, πρόθ.
-
- (Mε γεν. προκ. να δηλωθεί μέτρο) από (με αιτιατ.):
- όπως δώσωσιν αυτῴ χαράτσιον ανά δισχιλίων φλωρίων ο καθείς (Έκθ. χρον. 2012).
[αρχ. πρόθ. ανά. H λ. και σήμ.]
- (Mε γεν. προκ. να δηλωθεί μέτρο) από (με αιτιατ.):
[Λεξικό Γεωργακά]
- ανά [aná] prep w. acc (L)
- expressing
- ① movement within any expanse, over, about:
- πλατώνται ~ τα όρη or ~ τα πελάγη |
- η είδηση διεδόθη αστραπιαία ~ την πόλη |
- τουρνέ ~ την Eυρώπη, ταξίδι ~ τη Mεσόγειο or ~ τα λιμάνια της Aνατολής, περιπλανήσεις ~ την Iταλία (την Iσπανία), μετακίνηση ~ τη Γιουγκοσλαβία |
- Έλληνες δημοσιογράφοι κυκλοφορούν ~ τα πέρατα της γης (Athanasiadis-N) |
- τα έργα του Nτύρερ έχουν σκορπιστή ~ τα μουσεία της υφηλίου (Athanasiadis-N)
- ② distribution, allocation:
- ~ διακόσιοι, ~ χίλιοι κλ |
- σε κάθε αγρότη αναλογούν ~ δέκα στρέμματα |
- ~ εικοσιτετράωρο every 24 hours |
- ~ τρίμηνο |
- ~ δύο (or δυο) two by two, in pairs (syn δύο δύο) e.g. αριθμούν ~ δύο, έμπαιναν ~ δύο |
- ο κόσμος σε παράταξη ~ δύο |
- δεξιά κι αριστερά στο προσκήνιο ήταν ~ δύο πολυτελέστατα θεωρεία (Skouzes) |
- τοποθετούνται έξω από κάθε κύκλο ~ δύο παίκτες |
- ~ τρεις by threes, three each, e.g. έλαβαν ~ τρεις λίρες |
- ξεκινούσαν ~ τρεις και τέσσερις βάρκες για το καΐκι (AVlachos) |
- τα αεροπλάνα πετούσαν ~ τρία (Myriv)
- ③ idiom phr ~ χείρας (L) in one's hands, in hand, e.g. ο ~ χείρας τόμος:
- με το μπουζούκι, με το ραβδί ~ χείρας
[fr ByzG, MG ← K, AG]
[Λεξικό Γεωργακά]
- ανά χείρας [anaCíras] adv phr (sp.also αναχείρας)
- in one's hands:
- ο ~~ τόμος |
- poem κι ας έρθει ο ερημίτης, | με το σακκούλι επ' ώμου, με το ραβδί ~~, ο αναρριχητής, να βρεί τα μονοπάτια (Papatsonis)
[fr K phr ἀνά χεῖρας (ἔχειν)]
- in one's hands:
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
- ανα- 2 [ana] & αν- 2 [an], κυρίως σε παλαιότερη παραγωγή πριν από φωνήεν & ανά- [aná] ή άν- [án], όταν ο τόνος ανεβαίνει στο πρόθημα : πρόθημα που συνήθ.: I1. δηλώνει τόπο, με την έννοια πάνω, προς τα πάνω. ANT κατα-: αναδύομαι· άνοδος, ανάβαση, ανάδυση· ανοδικός· αναμαλλιάρης. 2. με επιτατική σημασία: αναβοώ, ανακράζω. || αναμεταξύ. 3. με υποκοριστική σημασία: ανάλαφρος. 4. σε ρήματα και ουσιαστικά δηλώνει επανάληψη· (πρβ. επανα-, ξανα-): αναβαθμολογώ, αναβαπτίζω, αναδιανέμω, αναδιατάσσω, αναδιοργανώνω, ανακατανέμω· αναβαθμολόγηση, αναβάπτιση, αναδιανομή, αναδιάταξη, αναδιοργάνωση, ανακατανομή. 5. σε επιστημονικούς όρους: αναφυλαξία, αναβολισμός. II. σε πολλές λέξεις δεν είναι για τα νέα ελληνικά εμφανής η παραγωγή: ανάποδος, αναγουλιάζω.
[αρχ. & λόγ. < αρχ. ἀν(α)- < πρόθ. ἀνά ως α' συνθ.: αρχ. ἀνα-βλέπω, ἀνα-βλαστάνω (δες στο αναβλασταίνω) (I5: λόγ. < διεθ. ana- < αρχ. ἀνα-: ανα-φυλαξία < γαλλ. anaphylaxie)]
[Λεξικό Γεωργακά]
- ανα-1 [ana] priv pref in nouns, adjs, & advs,
- equivalent to priv α-/αν-:
- un-, in-, a- (cf αν-)
- ① adjs:
- ανάβαθος (for equiv to άβαθος), ανάβλαβος (άβλαβος), ανάβολος (άβολος), ανάγλυκος (άγλυκος), ανάμελος (άμελος), ανασκούφωτος (*ασκούφωτος)
- ⓐ advs:
- ανάβαθα, ανάβολα, ανάμελα etc
- ② nouns:
- αναβροχιά (αβροχιά), αναβρεξιά (αβρεξιά), αναμελιά (bes αμελιά |
- cf ανάμελος), αναδουλειά (δουλειά), αναπαραδιά (ανα- & παράδες), αναπουλιά (ανα- & πουλώ), αναψαριά (ανα- & ψάρι)
[ανα- is aggregate of αν- + α-; then ανα- became productive w. new cpds; the advs directly der fr corresponding adjs]
- equivalent to priv α-/αν-:
[Λεξικό Γεωργακά]
- ανα-2 [ana] (& ανε-) pref of cpd verbs, nouns & adjs,
- w. several senses
- ① up (syn προς τ' απάνω):
- αναπηδώ, ανασηκώνω, αναβλέπω, ανάβλεμμα, ανεβάζω, ανεβαίνω
- ② backwards, back (syn προς τα πίσω):
- αναγυρίζω, αναχαιτίζω, ανάπλοια
- ③ in the opposite direction (syn αντίθετα προς):
- ανάπλωρα, αναπλωρίζω
- ④ for a second time, again, re- (syn ξανα-, πάλι):
- αναζώ, αναγέννηση, ανακατάταξη re-enlistment, αναμίσθωση re-letting, αναπρόσληψη rehiring
- ⑤ intensely (syn δυνατά, εντατικά):
- αναβοώ (αναβοΐζω), ανακράζω, αναφωνώ, αναστενάζω, αναταράζω
[Cf cpd words s. entries w. ανα-]
- ① up (syn προς τ' απάνω):
[Λεξικό Κριαρά]
- ανάβα το· ανέβα· ανήβα.
-
- 1) Aνέβασμα·
- (σε παροιμία):
- τούτο το ανάβα το γοργόν έχει και οξύν κατάβαν (Γλυκά, Στ. 363).
- (σε παροιμία):
- 2) Aνήφορος:
- (Xρον. Mορ. P 5373).
[βʹ εν. πρόσ. προστ. αορ. του αναβαίνω ως ουσ. Oι τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. πιθ. τον 9. αι. (LBG)]
- 1) Aνέβασμα·
[Λεξικό Κριαρά]
- αναβάζω,
- βλ. ανεβάζω.
[Λεξικό Γεωργακά]
- ανάβαθα1 [anávaθa] adv
- ① not deep down, shallow (adv) (syn άβαθα, ρηχά, ant βαθιά):
- δεν είχαμε πολύ χώμα, τους παραχώναμε ~ κι άρχισε η βρώμα, είπε ο στρατιώτης (Kazantz)
- ② in shallow measure, uncritically, superficially (syn επιπόλαια):
- γράφει ~ he wrote without deeper notions |
- σκέφτεσαι πολύ ~ |
- κάτι άγγιξε, μα επιπόλαια, ~ (Xenop)
[der of ανάβαθος, q.v.]
- ① not deep down, shallow (adv) (syn άβαθα, ρηχά, ant βαθιά):
