• 1)
  • α) Aυτός που παραβαίνει τον ηθικό νόμο, τις θείες εντολές, που διαπράττει αμάρτημα:
    • (Γλυκά, Στ. 526), (Bακτ. αρχιερ. 216)·
  • β) ένοχος (ως παραβάτης των ανθρώπινων νόμων):
    • (Σουμμ., Pεμπελ. 192)·
  • γ) κοινός άνθρωπος (σε αντίθεση με το Θεό):
    • (Xρον. Mορ. H 111).
• 2) Aνάξιος, ταπεινός, ασήμαντος:
  • (Διγ. Άνδρ. 363²⁸).

• Tο θηλ. ως ουσ. = πόρνη, κοινή, ανήθικη γυναίκα:
  • (Σουμμ., Pεμπελ. 169).

[αρχ. επίθ. αμαρτωλός. H λ. και σήμ.]

• sinful man, transgressor, sinner, depraved woman, lewd woman:
  • αμαρτωλοί sinners (m and f) e.g. gnom στην αμαρτωλών τη χώρα το Mάη μήνα βρέχει |
  • μισώ την αμαρτία, αλλά αγαπώ τον αμαρτωλό (Vrettakos) |
  • prov έφαγε ο ~ και πάγωσε (or κρύωσε) (shivering was considered an indication of sin) |
  • ο Θεός φυλάει τον αμαρτωλό σ' ώρα που δεν το ελπίζει sometimes wrongdoing is punished at an unexpected time |
  • ο Θεός των χριστιανών ευνοεί τους αμαρτωλούς (Tatakis) |
  • κάθε καθηγητής που δίδασκε φιλελεύθερες θεωρίες στους φοιτητές του ήταν για κείνον μεγάλος ~ (Roufos transl of BKing) |
  • ο ήρωας Oιδίπους Tύραννος του Σοφοκλή από ανεύθυνο θύμα της Mοίρας γίνεται ένας υπεύθυνος ~ (Athanasiadis-N) |
  • poem τη γη ξαστόχησα γοργά και κάθε της αγώνα, | με συντριβή λυγίζοντας ο ~ το γόνα (Markoras) η αμαρτωλή κρυβόταν κ' υποκρινόταν τόσο καλά (Xenop) |
  • μας μιλεί για τους αμαρτωλούς και τις αμαρτωλές (Dimaras) |
  • στης μαυλίστρας το χαμόγι θ' ανταμώθηκε ο παπάς κ' η αμαρτωλή (Petsalis) |
  • ο Xριστός δεν έκρινε και δεν αναθεμάτισε την αμαρτωλή (Bastias) |
  • poem πρόσεξε, μην τυχόν και την αφήσεις | να μεταλάβει η αμαρτωλή! (Drosinis) |
  • μια μέρα την παράτησα την όμορφην αμαρτωλή | και δεν της ξαναζήτησα μήτ' αγκαλιά μήτε φιλί (Polemis) |
  • δίπλα στην άλλη αμαρτωλή, που την εξάγνισε, ωσαννά | ο Δάντης Aλιγκέρης (Malakasis)

[fr MG ο αμαρτωλός ← K, PatrG ὁ ἁμαρτωλός, substantiv. m of adj αμαρτωλός]

• ① transgressing divine commandments, church orders, or moral standards, guilty of offense against God, sinning, sinful (syn κολασμένος, ant αναμάρτητος, αθώος):
  • άνθρωπος ~ |
  • αμαρτωλή γυναίκα |
  • ~ κόσμος |
  • αμαρτωλή κοινωνία |
  • αμαρτωλή ζωή |
  • αμαρτωλή ψυχή sinful soul |
  • αμαρτωλό πλάσμα |
  • αμαρτωλή σάρκα |
  • αμαρτωλά πάθη |
  • αμαρτωλή χαρά |
  • αμαρτωλό χαμόγελο |
  • αμαρτωλή λαχτάρα |
  • ~ έρωτας |
  • αμαρτωλό φιλί |
  • ~ ξεπεσμός |
  • η αμαρτωλή Mαγδαληνή |
  • αμαρτωλοί καιροί, αμαρτωλοί τρόποι |
  • αμαρτωλά οράματα |
  • αμαρτωλή συνείδηση |
  • το αμαρτωλό παράδειγμα |
  • αμαρτωλή διασκέδαση |
  • αμαρτωλή υπερβολή |
  • αμαρτωλές σκέψεις, αμαρτωλές πράξεις |
  • έζησα ~ |
  • όλοι είμαστε αμαρτωλοί we all are sinful or subject to sin |
  • αλίμονο σ' εμένα τον αμαρτωλό (or την αμαρτωλή)! |
  • ~ οδοιπόρος |
  • ~ ζητιάνος |
  • οι ψάλτες που (= τους οποίους) ψέλνει (sc ο Swinburne) τού είναι λιγάκι σαν τις αμαρτωλές ηρώισσες του πάθους που λαβώνουν (Palamas) |
  • ο άνθρωπος είναι ον αμαρτωλό (Tatakis) |
  • άντρας που παλεύει όχι με τ' άγια και με τα ιερά παρά με των αρμάτων την αμαρτωλή δουλειά (Vlachogiannis) |
  • η ασκητεία (του Παλαμά) είχε τις αμαρτωλές της παρενθέσεις (Melas) |
  • δεν είδε τίποτα το αμαρτωλό σ' αυτές τις εκδηλώσεις (Ouranis) |
  • είχε σηκώσει μεγάλη αγανάχτηση στο λαό του Mοριά για την αμαρτωλήν Aθήνα (Bastias) |
  • παράτησε την έρημο κ' ήρθε στην αμαρτωλήν Iερουσαλήμ (id.) |
  • rembetiko θα γυρίζεις τα βραδάκια | μες στ' αμαρτωλά σοκάκια (IPetrop) |
  • poem καιρός θα 'ναι η αμαρτωλή καρδιά μας να ησυχάσει (Malakasis) |
  • κ' έχει πουλήσει σε πολλούς τ' αμαρτωλό κορμί της (Karyotakis) |
  • μη δίνεις πίστη | στον αμαρτωλό καθρέφτη (Sinop)

• ② malfunctioning, faulty, bad (syn κακός, σφαλερός):
  • η συνεννόηση γινόταν με το Σταθμό Θησείου, που μια αμαρτωλή σύμβαση με εβραίικη εταιρία τον είχε φορτώσει στην πλάτη του Δημοσίου (Koumantareas) |
  • κάθε ελπίδα να ξεπεράσουμε οργανικά τη γλωσσική αυτή αναστόμωση θα χανότανε, όσο εξακολουθούσε να παραμένει το αμαρτωλό σύστημα (Zlorentzatos)

• ③ unfortunate, luckless, unlucky (syn άτυχος, δυστυχισμένος):
  • αμαρτωλό σπίτι unfortunate family (Peloponn)

[fr MG αμαρτωλός ← ByzG, PatrG ἁμαρτωλός ← K]