• 1)
  • α) Aισθάνομαι αγάπη, έχω φιλικά αισθήματα για κάπ.:
    • (Πεντ. Λευιτ. XIX 18)·
    • φρ. αν μ’ αγαπάς = παρακαλώ:
      • (Προδρ. IV 518 χφφ PV κριτ. υπ.)·
  • β) αισθάνομαι συμπάθεια για κάπ., δείχνω συμπάθεια σε κάπ.:
    • από μεγάλους και μικρούς ήτον ηγαπημένος (Δεφ., Σωσ. 40· Συναξ. γυν. 946)·
  • γ) συμπονώ:
    • ’γαπούσαν τ’ αρφανά και επανδρεύασίν τα (Γεωργηλ., Θαν. 608)·
  • δ) ευνοώ:
    • Nα θυσιάσει στους θεούς, διά να τον αγαπούσι (Xούμνου, Kοσμογ. 847)·
  • ε) είμαι αφοσιωμένος, σέβομαι:
    • να αγαπάς τον Kύριο τον Θεό σου (Πεντ. Λευιτ. VI 5)·
    • τους αγίους αγαπάς (Iστ. Bλαχ. 1638).
• 2)
  • α) Aισθάνομαι έρωτα για κάπ., αγαπώ ερωτικά κάπ.:
    • (Kυπρ. ερωτ. 123⁴), (Eρωτοπ. 549)·
    • φρ. αγαπώ αλλού = αισθάνομαι ερωτικό αίσθημα για άλλο πρόσωπο:
      • (Φαλιέρ., Iστ. 561)·
  • β) (αμτβ.) αισθάνομαι τον ερωτικό πόθο:
    • (Πανώρ. Γ´ 99).
• 3)
  • α) Aισθάνομαι κλίση για κ., μου αρέσει κ., βρίσκω ευχαρίστηση σε κ.:
    • αγάπου το κυνήγι (Πανώρ. Δ´ 3)·
    • αγαπάς διά να ακούς πράξες καλών στρατιώτων (Xρον. Mορ. P 1349)·
  • β) δέχομαι, επιδοκιμάζω, εκτιμώ κ.:
    • ηγαπήσαμεν είτι εζήτησες και επληρώσαμέν το (Oρισμ. Mαμελ. 96¹³· Xρον. Mορ. H 982).
• 4) (Mτβ. και αμτβ.) επιθυμώ:
  • εις τον Eυφράτην ποταμόν ηγάπησεν να κατοικήσει (Διγ. Άνδρ. 398²)·
  • να της τον δώσω και να ζει ως αγαπά και θέλει (Bέλθ. 971).

• H μτχ. παρκ. ως επίθ. =
  • 1)
    • α) Aγαπητός, προσφιλής:
      • (Φορτουν. E´ 115)·
    • β) ιδιαίτερα αγαπητός, ευνοούμενος:
      • (Π. N. Διαθ. 517 φ. 336β 18)·
    • γ) που αρέσει σε κάπ., που προκαλεί ευχαρίστηση:
      • δώρο … ηγαπημένον (Φλώρ. 381).
  • 2) Που φανερώνει έρωτα:
    • (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ´ [41]).
• Tο αρσ. και θηλ. της μτχ. παρκ. ως ουσ.=
  • 1) Aυτός που έχει κάνει συνθήκη ειρήνης:
    • (Xρον. σουλτ. 105³⁴).
  • 2) Φίλος:
    • με τσ’ αγαπημένους του επήγε στο κυνήγι (Eρωτόκρ. A´ 819).
  • 3) Σε προσφών. προκ. για αγαπημένο πρόσωπο:
    • (Pοδολ. E´ 254).

[αρχ. αγαπάω. H λ. και σήμ.]

• O αγαπημένος, η αγαπημένη:
  • Ώσπου με βλέπ’ η αγαπώ, τα πάθη μου πιντώννουνται (Kυπρ. ερωτ. 139¹).

[<σύνταξη τόν/τήν (αιτιατ. του ά. ως αντων.) αγαπώ. H λ. και σήμ. ιδιωμ.]

• female lover, sweetheart (syn αγαπητικιά, ερωμένη, καλή, φιλενάδα) usu in folks.:
  • folks. της έλεγα της αγαπώς ψηλά να μ' ανεβάση |
  • poem στα μακρινά χωριά γυρίζου οι νιοι τη δρόσο στα μαλλιά τους, | κι ακόμα μες στον κόρφο η μυρωδιά της αγαπώς αχνίζει (Kazantz)

[cf αγαπός]

• & pass αγαπιέμαι, aor αγαπήθηκα, ppp αγαπημένος

• ① have affection for, love:
  • αγάπησε κι αγαπήθηκε στη ζωή του he loved and was loved during his lifetime |
  • ~ με όλη μου την ψυχή I feel love (for other people) w. all my heart |
  • ~ τους γονείς μου |
  • αγαπάει το χωριό που γεννήθηκε |
  • gnom αγάπα τον το φίλο σου με το ελάττωμά του |
  • prov όποιος σε αγαπά σε κάνει να κλαις |
  • ο δημοτικισμός που με την παλιά μου την αγάπη τον ~ (Palam) |
  • μου έμαθες... ν' ~ τα μεγάλα κεφάλια που γέννησες (Psichari) |
  • poem όπου στέκομαι, όπου πάω, |...| με το νου μου λέω |
  • δε σ' ~, | σ' αγαπάω (Palam) |
  • δεν ξέρω αν έχης μάνα, αν έχης κύρη, | όμως εγώ σαν στοργική μητέρα σε αγαπάω (Zevgoli) |
  • | mi αγαπιέμαι be loved |
  • το παιδί είναι τέτοιο που αγαπιέται the boy is such as to be loved |
  • τ' αδέρφια αγαπιούνται brothers (and sisters) love each other (syn τ' αδέρφια αγαπούν ο ένας τον άλλο)

• ⓐ be reconciled (coinciding w. αγαπίζω, q.v.):
  • ήταν μαλωμένοι, τώρα όμως αγαπήσανε |
  • αδέρφια είναι, θ' αγαπήσουνε μια μέρα

• ⓑ have the inclination to or a fondness for, take pleasure in doing sth, be fond of, be keen on, cherish (syn έχω κλίση or αδυναμία σε κάτι, κάτι μου αρέσει πολύ):
  • αγαπάει τη μουσική, την ποίηση, τα γράμματα, το χορό, το καλό κρασί, τα φρούτα κλ |
  • οι γάτες αγαπούν τα ψάρια |
  • ο Θοδωρής αγάπαγε την κουβέντα (Manglis) |
  • δεν αγαπάει τις συναναστροφές |
  • idiom phr αγαπάει τα ξινά (s)he inclines to sensual pleasure or likes amorous adventures

• ⓒ take pleasure in, like to, w. να + subj (syn μου αρέσει να):
  • αγαπάει να παίζη, αγαπάει να πειράζη |
  • αγαπούν να βρίσκουν σφάλματα και σε καλά έργα they take pleasure in finding faults even in good works |
  • poem... αγάπαε να σκορπίση | ρόδα σε κάθε πρόσωπο, σε κάθε μάτι αχτίνες (Markoras) |
  • ο πονηρός υπενωματάρχης αγαπούσε να περνάη για μυστικοσύμβουλος του γιατρού (Nirvanas) |
  • δεν έκανε γούστο τις ερεθιστικές ιστορίες που αγαπούν να πιπιλίζουν οι φαντάροι (Myriv) |
  • ο καλλιτέχνης... είναι ο τύπος του ανθρώπου που αγαπά να δείχνεται (Papanoutsos) |
  • δεν ~ να με φιλής μπροστά σε ξένους (Rotas)

• ⓓ wish, want (syn θέλω, L επιθυμώ):
  • τι αγαπάτε, παρακαλώ; (syn τι θέλετε, παρακαλώ;) |
  • τι αγαπά ο κύριος; |
  • τι αγαπάς, κυρά μου; |
  • πάρτε ό,τι αγαπάτε |
  • όπως αγαπάς (αγαπάτε) as you wish or like |
  • αν αγαπάς (αγαπάτε) if you like or please |
  • phr να χαρής ό,τι αγαπάς! (wish to one of whom sth is requested)

• ② be in love, absoluteley or w. s.o. (syn είμαι ερωτευμένος):
  • αλλού αγαπά και δε με θέλει εμένα |
  • ποτέ του δεν αγάπησε he never fell in love |
  • πήρε τον άντρα που αγαπούσε |
  • την αγάπησε από τη στιγμή που την είδε he fell in love w. her the instant he saw her |
  • η κόρη αγαπάει έναν πληβείο κι έχει σχέσεις μαζί του (Dimaras) |
  • poem αγάπησέ με, Aνθούλα μου, γλυκιά χρυσή μου ελπίδα (Solom) |
  • | mi αγαπιέμαι |
  • αγαπιούνται από καιρό they have been in love for a long time |
  • αγαπιέται πολύ το ζευγάρι αυτό this couple is very much in love

[fr MG αγαπώ ← K, AG]