• ① ruler, commander, lord, sovereign (syn άρχος D, άρχων1 L, near-syn δεσπότης, κυβερνήτης L):
  • δίκαιος, παντοδύναμος ~ |
  • ~ της πόλης, της χώρας |
  • απόλυτος ~ absolute ruler |
  • ανώτατος ~ head of state (s. ανώτατος άρχων 2a) |
  • ο ~ του κόσμου euphem the Devil, Satan (syn διάβολος, εωσφόρος, σατανάς) |
  • η καλόπιστη κριτική ωφελεί τους αρχόμενους και τους άρχοντες |
  • η ιδιωτική ζωή των αρχόντων μας είναι σεβαστή |
  • ο ~... αγρυπνά για τη σωτηρία των σωμάτων και των ψυχών του συνόλου (Tatakis) |
  • ο λαός έχει κουραστεί από τις ψευτιές και τις κατεργαριές των αρχοντάδων του (Bastias) |
  • poem κι αρχίζουνε παραμυθάκια | .. | για το βοσκό, που είχε αγαπήσει | μια κόρη αρχόντου βασιλιά (Zevgoli)

• ⓐ person in authority, leader, prince (syn L ηγέτης):
  • εκκλησιαστικός, θρησκευτικός ~ |
  • έτσι βλέπεις τους άρχοντες της εκκλησίας, βρε αιρετικέ; (Prevelakis)

• ② AG hist magistrate, official, archon (syn L άρχων1):
  • ήταν τόσοι πολλοί οι Aχαιοί ώστε δε διατηρήθηκε κανένα όνομα άρχοντά τους (ChZalokostas) |
  • poem μαζεμένοι σμάρια σμάρια, σάμπως σε σφηκοφωλιές, | πάνε και δικάζουν όπου ο ~κλ (Stavrou Ar)

• ③ lord, master (syn άρχος 2a, αφέντης):
  • ο ~του πύργου είχε υποσχεθεί την απελευθέρωση του πατέρα της (Ouranis) |
  • κι ο κάβουρας στην τρύπα του λογιέται μεγάλος ~ (Prevelakis)

• ⓑ man of substance or social stature, rich or powerful person, notable, squire (syn άρχος 2b, προύχοντας):
  • ανοιχτοχέρης, πλούσιος ~ |
  • οι αρχόντοι του τόπου |
  • ~του πλούτου (syn L πλουτοκράτης) |
  • πρώτος ~ του νησιού |
  • prov ο ~με τα καλά του κι ο φτωχός με τα παιδιά του a rich man displays his wealth and a poor man his children, a poor man's children are his source of pride |
  • του επιτρέπουν τα εισοδήματά του να ζει σαν ~ (Melas) |
  • έρχεται στο Άργος να χτυπήσει τους αρχόντους της Ύδρας, που τον μάχονται (Petsalis) |
  • να μαθευτεί απ' όλους, άρχοντες και παρακατιανούς, το άδικο που γίνεται στον τόπο (Bastias) |
  • folks. .. δεν είμαι δούλα σου, κρασί να σε κεράσω· | εγώ 'μαι νύφη προεστών κι αρχόντων θυγατέρα (DPetrop) |
  • poem πού 'ναι τα μεγάλα σας, | αρχόντοι, πλούτη; (Gryparis)

• ④ person of noble parentage or manners, nobleman, gentleman (syn αριστοκράτης 1, ευγενής):
  • αρχόντοι της χρυσής βίβλου noblemen of the libro d' oro (the peerage book of the IonIsl) |
  • κάτι ξεπεσμένοι άρχοντες εξακολουθούν να κατοικούν μια πτέρυγα του πατρογονικού τους (Papatsonis) |
  • ο Π. δεν λησμονεί πως είναι ο ~ο ευπατρίδης, που γενοκρατιέται από το Bυζάντιο (Panagiotop) |
  • ο K., λεπτός στους τρόπους, ~ στις εκφράσεις, ήξερε τι ν' αποφεύγει ευγενικότατα (Chatzinis)

• ⓒ in voc, mode of respectful address milord, sir, gentleman (syn αφέντη):
  • άρχοντά μου, .. αγαπώ την κόρη σου κι η κόρη σου μ' αγαπά (Drosinis) |
  • ο τόπος σας, αρχόντοι μου, λέτε πως διώχνει τα σύννεφα τον καιρό που χρειάζονται (Venezis) |
  • folks. καλήν ημέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, | Xριστού την θείαν γέννησην να πω στ' αρχοντικό σας (DPetrop)

• ⑤ husband (syn άνδρας 4, άρχος 3, ο σύζυγος):
  • τα κόκκαλα του άρχοντά μου θα τρίζαν μέσα στον τάφο του (Tsirkas)

• ⑥ fig person outstanding in a field or profession, prince:
  • ~των σαλονιών |
  • ευχαρίστησα το φιλόσοφο για την τιμή που, ευγενής καθώς είναι οι άρχοντες της σκέψεως, θέλησε να μου κάμει (Papantoniou) |
  • τον αποκαλεί άρχοντα του υψηλότερου ασματικού τόνου (Papatsonis) |
  • ο Σολωμός είχε γύρω του έναν κύκλο θαυμαστών ..., που έλεγαν πάντοτε ναι μπροστά στον πνευματικό άρχοντα (Chatzinis)

[fr postmed, MG άρχοντας ← MG, PatrG άρχων ← K (also pap), AG]