• 1) Άνεμος:
  • (Tζάνε, Kρ. πόλ. 401²¹)·
  • ο Κύριος έριξεν άνεμο μεγάλην προς τη θάλασσα (Ιων. I 4)·
  • έκφρ. άνεμος της ημερούς = ?δειλινό:
    • (Πεντ. Γέν. III 8)·
  • φρ. να ποίσει άνεμον = να κάμει (ενν. ο Θεός) ώστε να φυσήσει αέρας:
    • (Aιτωλ., Mύθ. 142⁷).
• 2) (Mεταφ., προκ. για τον Θεό) το πνεύμα του Θεού:
  • (Πεντ. Γέν. I 2).
• 3) Δαίμονας, διάβολος:
  • Aνέναι και δεν είναι αποθαμένος, ανέναι και οι ανέμοι παρμένον δεν τον έχουν (Πιστ. βοσκ. V 2, 34)·
  • φρ. σύρε στον άνεμο = χάσου:
    • (Σουμμ., Παστ. φίδ. E´ [493]).
• 4) (Πιθ.) αέρια των εντέρων:
  • (Iατροσ. κώδ. χο´).
• 5) (Σε ιδιάζ. χρ.) προκ. για κ. άπιαστο, ασήμαντο:
  • τα λόγια μου στο νου σου δεν τα στρέγεις και μαγερεύγεις άνεμο, κι άνεμο θες χορταίνει (Kατζ. Γ´ 139).

• Φρ.
• 1) Διώχνω τους ανέμους, βλ. διώκω 3.
• 2) Ελπίζω στον άνεμο = έχω μάταιες ελπίδες:
  • (Σαχλ. A´ PM 224).
• 3) Κυνηγώ ανέμους = ματαιοπονώ:
  • (Διγ. O 1635).
• 4) Πέμπω εις τον άνεμον = καταστρέφω:
  • (Φορτουν. Iντ. δ´ 192).
• 5) Σκορπώ στους ανέμους = σπαταλώ:
  • (Eρωφ. Πρόλ. 44).
• 6) Ρίχνω τα λόγια μου στον άνεμο = μιλώ στα «χαμένα», μάταια:
  • (Eρωτόκρ. B´ 1034).

[αρχ. ουσ. άνεμος. H λ. και σήμ.]

• ① violent air, wind (syn αέρας 3a):
  • δροσερός, θερμός, αδύναμος, μέτριος, δυνατός ~ |
  • ο ~ βουίζει, δυναμώνει, μουγκρίζει, σαρώνει, φυσά |
  • phr λόγια του ανέμου nonsesical talk |
  • πάει - πήγε στον άνεμο or κατ' ανέμου (near-syn phr στο διά(β) ολο) get lost |
  • γίνομαι ~ run very quickly |
  • μπήκε σαν ~ rushed in |
  • μιλάνε περί ανέμων και υδάτων (L) unimportant or irrelevant talk |
  • καλός ~ (σε φέρνει etc) good luck |
  • | ο ~ με τρέλανε, ποτέ δεν ειδα τέτοια θάλασσα (KPolitis) |
  • φέρνει μια δροσιά στην καρδιά, σα να τη στέλνουν οι ανέμοι της θάλασσας (Panagiotop) |
  • πέρασε από τ' Aνάπλι ο Kωλέττης, ωσάν να φύσηξε ~ δυνατός (Petsalis) |
  • ο πεζοπόρος βλέπει πως δεν τον παίρνει η ώρα και θέλει να γίνει ~ για να προφτάσει (Charis) |
  • poem κρινόφυλλο μου φαίνεσαι | που πήρανε οι ανέμοι (Malakasis) |
  • μάνα οι άνεμοι ρίξανε του δρόμου το πλατάνι (Karyotakis) |
  • κι όλες οι αρρώστιες πάνε κατ' ανέμου (Ritsos) |
  • και τα τραγούδια λόγια 'ναι, | που ο ~ τα παίρνει (Zevgoli)

• ⓐ naut ~ με ριπές gusty wind:
  • ριπή ανέμου blast, gust, squall (syn in ανεμορριπή) |
  • αντίθετος ~ headwind |
  • κατά τον άνεμο awather, windward

• ② fig wind, current, flow, situation (syn ρεύμα, πνεύμα):
  • ενωτικός, ιδεολογικός, καινούργιος, νέος ~ |
  • ~ υγείας, πίστεως, ομονοίας, ελευθερίας, αναδημιουργίας, πανικού, ολέθρου, ηρωισμού |
  • οι άνεμοι της εποχής |
  • για τον άνεμο που φυσούσε σ' αυτό το ξεκίνημα θα προτάξω εδώ ένα γράμμα που 'λαβα απ' το φίλο ζωγράφο Π. B. (Melas) |
  • απ' το 1830 άρχισε να πνέει ~ αλλαγής (Papanoutsos) |
  • κάποιος ~ σνομπισμού φυσούσε στις ανώτερες τάξεις (Palaiologos)

[fr MG ← K, AG ἄνεμος]

• swaying:
  • το ~ του δέντρου, των φυτών |
  • αφουγκράζεται τ' ~ των δρυών, ξεκουράζεται (Athanasiadis-N) |
  • το σπλάχνο της γυναίκας λαχταρίζει, το ~ της ανεβάζει το αίμα στο λαιμό και τήνε πνίγει (Prevelakis)

[cpd of AG ἄνεμος & σάλεμα (← LK σάλευμα, Artemidorus, 2nd c. AD)]

• fleshless, thin, emaciated (syn άπαχος, άσαρκος, ισχνός):
  • η ανεμόσαρκη μορφή |
  • τα ανεμόσαρκα χείλη |
  • αυτή η λιτή και σκοτεινή μεγαλοφυΐα, η ανεμόσαρκη, η όλη ανάταση! (Panagiotop) |
  • οι καραβίδες είναι ντελικάτες κι ανεμόσαρκες (Potamianos) |
  • δεν ήτανε ούτε φίδι ούτε χέλι ούτε κλάδος λυγαριάς ούτε ανεμόσαρκη φόρμα, απ' αυτές που σκαρώνει ο αμείλικτος πόλεμος των γιατρών με το καθημερινό σύνθημα "χάσε δέκα κιλά" (Melas) |
  • είχε δει κ' είχε ακούσει πώς ζωγραφίζουν αλλού, όχι ανεμόσαρκα σκέλεθρα μα άντρες και γυναίκες γερούς, πανέμορφα καλοδεμένα κορμιά (Vlami)

[cpd of άνεμος & σάρκα (← AG σάρξ)]

• whirlwind (syn ανεμορούφουλας, ανεμοστρόβιλος):
  • σκοτείνιασε ο κόσμος, μ' έζωσαν οι αστραπές· με είχε προλάβει ο ~ (Kazantz) |
  • ήταν ορμητικοί και ασυγκράτητοι σαν ένας θεϊκός ~ (Myrivilis) |
  • εκείνη την αδυσώπητη ώρα που ο ~ και το ανήμερο κύμα, χυμούν να καταπιούν ό,τι βρεθεί μπρος τους, τούτοι οι θαλασσινοί θαρρώ χάνουν το ανθρώπινο μέτρο και παίρνουν μυθικές διαστάσεις (Zappas) |
  • poem του σκλάβου το αγκομάχημα και του ραγιά η ανάσα | βογγάνε ~, γκρεμίζουνε Σουλτάνο (Athanas)

[cpd of άνεμος & σίφουνας (q.v.)]

• rope-ladder, Jacob's ladder, scaling ladder:
  • μεταλλική, ξύλινη, πλατιά ~ |
  • ανεβαίνει από την ~ τον κατέβασαν στη σκήτη από μια ~ |
  • έκαμε παιγνίδι τις ανεμόσκαλες |
  • ανέβηκε μια και δυο τις ανεμόσκαλες και βρίσκει τον πατέρα του να δένει σφιχτά στη γάμπα ένα μαντήλι (Myrivilis) |
  • οι ερημίτες πηγαινοέρχονται από ανεμόσκαλες ή πιασμένοι από αλυσίδες (Theotokas) |
  • τον έδερναν οι πιο άγριες προλήψεις |
  • το δεκατρία, η Tρίτη, το πέρασμα κάτω από ~ (Karagatsis) |
  • από τη μεριά της θάλασσας είχαν κρεμάσει σανίδες κι ανεμόσκαλες (Chourmouziadis) |
  • poem στου ήλιου τις ανεμόσκαλες πανηγυρίζει (Gryparis) |
  • μαζώνεται και χύνεται | σαγίτες στον αέρα· | όλη την ~ (Sikel) |
  • αυτούς σ' ατάραγη ζωή κι αράθυμη ν' αφήνω | κ' εγώ ~ σωμού στο γαλανό να στήνω; (Varnalis)

[neol (kath]

• anemoscope

[fr kath (neol]