• 1) Τουλάχιστον, έστω και λίγο:
  • τον πόθο και τα πάθη μου να κάμω κιας να γνώσει (Ερωφ. Α´ 272)·
  • μιας μέρας σκιας ανάπαψη σωστής να μου χαρίσει (Φορτουν. Γ´ 388).
• 2) (Με άρν.) ούτε καν, διόλου:
  • εσέ μη βρει ποτέ κακό σκιας στο μικρό σου νύχι (Ερωτόκρ. Γ´ 120)·
  • πολλά ’πιδέξα ανέβηκε, χαλίκι σκιας δεν πέφτει (Ερωτόκρ. Γ´ 576).
• 3) (Με το να και άρν.) άραγε, μήπως:
  • σκιας να μηδέν τσι βρούμε τσι προξενιές των κορασώ τουνώ να τώσε πούμε; (Πανώρ. Ε´ 293).

[<συνεκφ. και ας. Ο τ. και σήμ. ιδιωμ. Η λ. και σήμ. κρητ.]

• 1) Μακάρι, είθε:
  • Μαγάρι ας εύρομε … λίγο μίσσο (Φαλιέρ., Ιστ. 389)·
  • Μαγάρι να ’το βολετό (Ερωτόκρ. Ά 1617).
• 2) Έστω, ακόμα και:
  • μαγάρι με τη γλώσσα σου σήμερο βουήθησέ μου (Ερωτόκρ. Έ 394).

• Εκφρ.
• 1) Μαγάρι ας = έστω κι αν:
  • (Φορτουν. Ά 237).
• 2) Σκιας μαγάρι = τουλάχιστον:
  • (Πανώρ. Γ́ 453).

[αντιδ. <ιταλ. magari <ελλην. μακάρι. Η λ. στο Βλάχ. και σήμ. ιδιωμ. και σε διάφ. τ.]

• 1)
  • α) Που υφίσταται σε μικρή ποσότητα, λίγος:
    • (Προδρ. IV 599)·
    • γιατρικό λίγο (Πανώρ. Ά 150)·
    • ελίγον κέρδος (Αχέλ. 1057)·
  • β) (μεταφ.):
    • 'λλίγην 'λεμοσύνην (Κυπρ. ερωτ. 29⁸· Ερωτόκρ. Ά 1122).
• 2)
  • α) Που υφίσταται σε περιορισμένο αριθμό:
    • τρίχας ολιγάς (Λόγ. παρηγ. O 568)·
    • πράγματα ολιγά (Σπαν. (Ζώρ.) V 103)·
    • η χαρά μου 'λλίους μήνες και πολλούς τα κλάματά μου (Κυπρ. ερωτ. 126⁷)·
  • β) (ως ουσ.):
    • ολιγοί μέλλουν στραφήναι εις τας χώρας τας ιδίας (Ερμον. Η 226· Φαλιέρ., Ιστ. 190)·
  • γ) που αριθμεί λίγα μέλη, ολιγάριθμος:
    • όχι από τη πληθότητά σας … εδιάλεξεν (ενν. ο Κύριος) εις εσάς, ότι εσείς το ολιγότερο από τα έθνη (Πεντ. Δευτ. VII 7)·
    • φουσσάτο … ολίγον (Χρον. Τόκκων 505).
• 3) (Προκ. για χρον. διάστημα) που έχει μικρή διάρκεια, σύντομος:
  • την 'λλίγην την ζωήν με δίχα κλάμαν να την περάσω (Κυπρ. ερωτ. 136⁵· Λίβ. Sc. 152).
• 4) (Προκ. για τοπ. έκταση, απόσταση) μικρός:
  • (Ροδινός 107), (Τζάνε, Κατάν. 16).
• 5)
  • α) (Προκ. για μέγεθος) μικρός:
    • (Προδρ. IV 652)·
  • β) (προκ. για κείμενο, ομιλία) σύντομος:
    • ολίγον καταλόγιν (Περί ξεν. 3· Ναθαναήλ Μπέρτου, Ομιλίαι I 3).
• 6) (Στο συγκρ., προκ. για ηλικία) μικρότερος:
  • γυναίκα … εις τους χρόνους ολιγότερη από τους εικοσιπέντε (Νομοκριτ. 68).
• 7)
  • α) (Προκ. για ένταση) αδύναμος, ασθενής:
    • (Πιστ. βοσκ. V 5, 423)·
    • Το πλήθος δεν με θέλει ηκούγει από την ολίγην φωνήν (Καρτάν., Π. Ν. Διαθ. φ. 157^v)·
  • β) (προκ. για συναισθήματα):
    • να μηδέν η αγάπη σου λιγότερή μοι γένει (Πόλ. Τρωάδ. 5795)·
  • γ) (προκ. για την ψυχή):
    • (Καρτάν, Π. Ν. Διαθ. φ. 241^v).
• 8)
  • α) (Προκ. για ποιότητα ή αξία) μικρός, ασήμαντος, μηδαμινός:
    • προτέρημαν ολίγον (Σπαν. Α 486· Ευγέν. 509)·
  • β) (για πρόσωπο) ανίκανος, ανεπιτήδειος (σε κ.):
    • ολίγος εις την γνώσιν (Συναδ. φ. 25^r).
• 9) Ανεπαρκής:
  • φύλαξιν είχαν (ενν. οι Αλβανίται) ολιγήν και βίγλα ουδέ όλως (Χρον. Τόκκων 792· Ερωφ. Γ́ 290).
• 10) (Ως σύστ. αντικ.):
  • εποίκεν και ο ρε Ζακ ολλίγον και ο ρε Τζενίος ολλίον (Μαχ. 590³⁰).
• 11) (Με την αντων. τίποτις για να δηλωθεί κάτι το ελάχιστο):
  • Μαγάρι ας εύρομε για 'δά τίποτις λίγο μίσσο (Φαλιέρ., Ιστ. 389)·
  • έκφρ. ολίγον τίποτε περισσότερον = κάτι παραπάνω:
    • (Σοφιαν., Παιδαγ. 102).
• 12) (Με το αρνητ. μόρ. ουκ για να δηλωθεί αρκετός, σημαντικός αριθμός, ποσότητα, χρόνος, κλπ.)
  • (Πουλολ. 552)·
  • Γέγονε δε αργία ουκ ολίγη (Έκθ. χρον. 76²⁵).

• Εκφρ.
  • 1) Εν ολίγῳ =
  • (α) σε μικρό χρονικό διάστημα, σύντομα:
    • (Έκθ. χρον. 75¹⁶)·
  • (β) περιληπτικά, με λίγα λόγια:
    • (Ψευδο-Σφρ.188²⁰).
  • 2) 'Λίος λαός, βλ. λαός (I) 3β έκφρ. (1).

[αρχ. επίθ. ολίγος. Ο τ. ελί‑ και σήμ. ποντ. Ο τ. λίγ‑ στο Βλάχ. και σήμ. Ο υπερθ. λιγότατος στο Somav. και ολιγότατος στο Βλάχ. (‑γω‑). Ο τ. 'λλίος σήμ. ιδιωμ. Ο τ. ολλίγος στο Meursius. Η λ. και σήμ. ποντ.]