Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 6 εγγραφές [1 - 6] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- χολή η [xolí] Ο29 : 1α.πικρό και πρασινωπό παχύρρευστο υγρό που εκκρίνεται από το συκώτι, συγκεντρώνεται στη χοληδόχο κύστη και χύνεται στο έντερο, για να διευκολύνει την πέψη: Πικρός σαν ~. ΦΡ αντί του μάννα* ~. ποτίζω* κπ. με ~. β. η κύστη που περιέχει τη χολή: Tον χειρούρ γησαν για να του αφαιρέσουν τη ~. Έχει πέτρες στη ~, χολολιθίαση. ΦΡ (μου) έσπασε / (μου) κόπηκε η ~ μου (από φόβο), τρόμαξα πάρα πολύ. 2. (μτφ.) έκφραση κακότητας: Λόγια γεμάτα ~. Στάζουν ~ τα λόγια του. Έχυσε πάλι τη ~ του, εκφράστηκε πάλι με κακότητα για κπ.
[αρχ. χολή]
- χοληδόχος -ος -ο [xoliδóxos] Ε14 : (ανατ.) που περιέχει ή που δέχεται χολή: ~ κύστη / πόρος.
[λόγ. < ελνστ. χοληδόχος]
- χοληστερίνη η [xolisteríni] Ο30 : (φυσιολ.) οργανική ένωση που βρίσκεται στους ιστούς, στο αίμα και στη χολή· χοληστερόλη: Tο υψηλό ποσοστό χοληστερίνης στο αίμα προκαλεί την αρτηριοσκλήρωση.
[λόγ. < γαλλ. cholestérine < chole- = χολη- + αρχ. στερ(εός) -ine = -ίνη]
- χοληστερόλη η [xolisteróli] Ο30 : (φυσιολ.) χοληστερίνη.
[λόγ. < διεθ. cholester(ine) = χοληστερ(ίνη) -ol = -όλη]
- χοληφόρος -ος -ο [xolifóros] Ε14 : (ανατ.) που διοχετεύει τη χολή: Xοληφόρα αγγεία. Xοληφόρες οδοί.
[λόγ. χολη- + -φόρος μτφρδ. γαλλ. voies biliaires]
- χολο- [xolo] & χολό- [xoló], όταν κατά τη σύνθεση ο τόνος ανεβαίνει στο α' συνθετικό & χολ- [xol], όταν το β' συνθετικό αρχίζει από φωνήεν & χολη- [xoli], σε ορισμένα σύνθετα : (ιατρ.) α' συνθετικό σε σύνθετες λέξεις· δηλώνει ότι το β' συνθετικό έχει σχέση: 1. με τη χοληδόχο κύστη, την αφορά ή εντοπίζεται, παρατηρείται σ΄ αυτήν: ~κυστεκτομία, ~κυστίτιδα, ~λιθίαση, χολόλιθος. 2. με τη χολή: χολερυθρίνη· χοληδόχος.
[λόγ. < αρχ. χολ(ο)- θ. του ουσ. χολ(ή) -ο- ως α' συνθ.: αρχ. χολο-βάφινος `βαμμένος στο χρώμα της χολής΄ & μτφρδ.: χολ-ερυθρίνη < διεθ. bili- + rubin· λόγ. < ελνστ. χολη- ως α' συνθ.: ελνστ. χολη-δόχος & διεθ. chole- < ελνστ. χολη-: χολη-στερίνη < γαλλ. cholestérine]
