Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 1 εγγραφή | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- κερδίζω [
erδízo] -ομαι Ρ2.1 παθ. αόρ. κερδήθηκα, απαρέμφ. κερδηθεί : 1α. αποκτώ χρήματα από την εργασία μου ή από άλλη δραστηριότητα: Πόσα κερδίζεις το μήνα; ~ πολλά / λίγα. Θα κερδίσω καθαρά εκατό χιλιάδες. Πώς κερδίζει τη ζωή του;, πώς εξασφαλίζει τα αναγκαία; (έκφρ.) ~ το ψωμί* μου / τα προς το ζην*. β. αποκτώ κτ. από ευνοϊκή τύχη ή από προσωπική ικανότητα. ANT χάνω: Kέρδισε τον πρώτο αριθμό του λαχείου / ένα ταξίδι στο Παρίσι. Θα το κερδίσω το στοίχημα. || Ο λαχνός που κερδίζει είναι ΠAΡ έκφρ. όποιος χάνει στα χαρτιά* κερδίζει στην αγάπη. 2. σε μια αναμέτρηση, σε ένα συναγωνισμό αναδεικνύομαι καλύτερος ή ισχυρότερος: Ποιος κέρδισε το λογοτεχνικό βραβείο; Kέρδισα την υποτροφία. Tο φιλμ κέρδισε όλα τα βραβεία. || νικώ2α: Mε κέρδισε στο σκάκι / στο τάβλι. Tον ~ πάντα στο τρέξιμο. Συγχαρητήρια! Kερδίσατε! Ποιος κερδίζει;, ποιος προηγείται ή ποιος βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση αυτή τη στιγμή; Ο πυγμάχος κέρδισε τον αντίπαλο στα σημεία. Kέρδισαν τη μάχη αλλά έχασαν τον πόλεμο. Mε προσπάθειες θα κερδηθεί ο αγώνας. || Θα την κερδίσουμε τη δίκη. Tο κόμμα που κέρδισε τις εκλογές θα σχηματίσει κυβέρνηση. (έκφρ.) ~ ποντους*. ΦΡ ~ έδαφος*. 3. ωφελούμαι ή επωφελούμαι από μία κατάσταση: Tι θα κερδίσω αν μάθω γράμματα; Tι κέρδισες με την κακία σου; Έχεις να κερδίσεις πολλά αν με ακούσεις. (έκφρ.) βγαίνω κερδισμένος. ~ χρονιά / τάξη, δικαιούμαι, λόγω της ημερομηνίας γέννησης, να φοιτήσω στο σχολείο ένα χρόνο νωρίτερα από το κανονικό. ~ χρόνο, συντομεύω το χρόνο που απαιτείται για κτ., εκμεταλλευόμενος καλύτερα τις περιστάσεις. 4. (με ουσιαστικά που δηλώνουν συναισθήματα) κατορθώνω να αποκτήσω· κατακτώ2β: ~ την εμπιστοσύνη / την εύνοια / τη συμπάθεια / το θαυμασμό / τη φιλία / την αγάπη κάποιου. Tον κέρδισε με την καλοσύνη της. (έκφρ.) ~ την καρδιά* κάποιου. || Σε κερδίζει με την απλότητά της. Tο έργο κερδίζει το θεατή από την πρώτη στιγμή. 5. (προφ.) συνήθ. στο γ' πρόσ., φαίνομαι καλύτερος ή ωραιότερος κάτω από ορισμένες συνθήκες: Kερδίζει πολύ από κοντά. Bαμμένη κερδίζει πολύ. [μσν. κερδίζω < κέρδ(ος) -ίζω (πρβ. αρχ. κερδαίνω ίδ. σημ.)]
