• Ά Μτβ.
  • 1)
    • α) Αποκτώ κάπ. γνώση (με σπουδές, άσκηση ή από πείρα), διδάσκομαι, σπουδάζω:
      • (Αχιλλ. L 1183), (Συναξ. γυν. 521)·
    • β) κάνω κτήμα μου, αφομοιώνω κάπ. γνώση ή διδασκαλία:
      • (Προδρ. III 80), (Ιμπ. 76), (Απολλών. 263)·
      • (με είδος σύστ. αντικ.):
        • να μαθαίνει παίδευσην (Κομν., Διδασκ. Δ 6).
  • 2)
    • α) Διδάσκω, μορφώνω κάπ.:
      • μάθε το τσαγγάρην το παιδίν σου (Προδρ. III 112)·
    • β) κάνω κάπ. να μάθει ή να δοκιμάσει κ. (σε απειλή):
      • να σε μάθω να μιλείς, γιατί κακά κατέχεις (Ερωτόκρ. Β́ 2348)·
    • γ) «δασκαλεύω» κάπ.:
      • έχει και έναν υιόν … και μαθαίνει τονε να γενεί χειρότερος από κείνο (Κατά ζουράρη 147)·
    • δ) (προκ. για ζώο) εκπαιδεύω, εξασκώ:
      • άλλοι σκυλιά μαθαίνουν (Θησ. Έ [77⁸]).
  • 3) Εθίζομαι, συνηθίζω κ.:
    • (Πεντ. Δευτ. XIV 23), (Κορων., Μπούας 65)·
    • (σε παροιμ.):
      • Τό μάθει από μικρός κιανείς ποτέ δεν το ξεχάνει (Πανώρ. Ά 258).
  • 4)
    • α) Αντιλαμβάνομαι, γίνομαι γνώστης κάπ. θέματος, πληροφορούμαι:
      • (Ερωφ. Β́ 35), (Μαχ. 282¹⁸), (Διγ. Z 492)·
      • (με είδος σύστ. αντικ.):
        • επήγεν εις την Ρόδον διά να μάθει μαντάτον (Μαχ. 182¹⁰)·
    • β) εξακριβώνω (είδηση):
      • αποκρισιάρους έστειλαν να μάθουσιν το πράγμα (Ριμ. Βελ. ρ 856)·
    • γ) ανακαλύπτω την ταυτότητα κάπ.:
      • είχα πεθυμιά μεγάλη … να μάθω τσι γονέους του (Φορτουν. Γ́ 642)·
    • δ) βεβαιώνομαι, πείθομαι για κ.:
      • Δο μου και εσύ σημάδιν …, να μάθει (ενν. ο Λίβιστρος) ότι ηύρηκά σε (Λίβ. Esc. 3701).
  • 5) Καταλαβαίνω, εννοώ κ.:
    • (Διγ. Gr. 594), (Προδρ. III 112-1 χφ G κριτ. υπ).
• Β́ Αμτβ.
  • 1)
    • α) Αποκτώ γνώσεις· σπουδάζω, εκπαιδεύομαι:
      • Αυτός, όταν εμάνθανεν, υπόδησιν ουκ είχεν (Προδρ. III 60)·
      • μαθαίνει … γιατρός (Ερωτόκρ. Β́ 1353)·
    • β) (προκ. για τη γνώση, τη σύνεση) βελτιώνομαι, πλουτίζω (πνευματικά):
      • «μανθάνει η γνώση και λείπεται την παίδευσην» (Μαχ. 642¹).
  • 2)
    • α) Διδάσκομαι, παραδειγματίζομαι:
      • μάθετε σεις απού τον όξοδόν μου (Κυπρ. ερωτ. 2⁸)·
    • β) «παίρνω μάθημα», σωφρονίζομαι:
      • είτι εζημιώθη ο βλαβείς παρά του ζώου … ακέραια … να τα έχει … διά να μάθει όστις έχει το άγριον ζώον (Νομοκριτ. 90)·
      • (σε παροιμ. χρ.):
        • Αφόν … επάθομεν, εμάθομεν (Γλυκά, Στ. 45· Διγ. Άνδρ. 316³¹).
  • 3) Συνηθίζω:
    • τρώγεις την ολώμην (ενν. την αθερίναν), ως έμαθες στο σπίτιν σου (Πουλολ. 349).
  • 4)
    • α) Γνωρίζω:
      • να μάθεις καθαρά, να μην κοπιάσεις πλέα (Αχέλ. 249)·
    • β) πληροφορούμαι, παίρνω ειδήσεις:
      • να μάθεις ακριβώς και περί των νοσούντων (Προδρ. IV 562 χφφ VP κριτ. υπ.)·
      • δεν εμπόρεσε ποτέ για λόγου του να μάθει (Φορτουν. Δ́ 96).

• Η μτχ. παρκ. ως επίθ. =
  • 1) Έμπειρος (συν. στη μάχη, στον πόλεμο), επιτήδειος:
    • (Αχέλ. 2231)·
    • σολντάδοι μαθημένοι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 518¹⁹· Αχιλλ. L 1158)·
    • μαυλίστριες μαθημένες (Σαχλ. B́ PM 405).
  • 2) Συνηθισμένος, γνωστός:
    • ο νιος … έσωσε στο μαθημένο τόπον (Ριμ. κόρ. 613)·
    • κάνουν τα μαθημένα τους (Σουμμ., Ρεμπελ. 186).

[αρχ. μανθάνω. Ο τ. μαθαίνω στο Βλάχ. και σήμ. Ο τ. μαθάνω και σήμ. ποντ. και μαθθαίννω ιδιωμ.]