ΛΗΜΜΑ

• ἔσχατος
• επίθετο
• -η, -ον και -ος, -ον
• ἐσχάτως

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. αυτός που βρίσκεται στο πιο μακρινό σημείο ενός οριοθετημένου χώρου προς κάθε κατεύθυνση, ο πιο απομακρυσμένος, ο τελευταίος σε μια σειρά κατάταξης |για χώρο |ως ουσ. τὸ ἔσχατον=το πιο ακραίο σημείο, το ακρότατο όριο |ως ουσ. τὰ ἔσχατα=τα άκρα, τα όρια, τα πέρατα 2. ο τελευταίος, ο ύστατος, αυτός που μένει μέχρι τέλος |για χρόνο 3. ο ανώτατος, ο ύψιστος, ο μεγαλύτερος, ο χειρότερος, ο πιο δυσάρεστος, ο πιο δύσκολος |για βαθμό |ο κατώτερος, ο πιο τιποτένιος |για άνθρωπο |φρ. ὁ ἔσχατος ὅρος=ο ελάσσων όρος |λογική |ΕΠΙΡΡΗΜΑ στο τέλος, στο μέγιστο βαθμό, υπερβολικά, πάρα πολύ |φρ. τὸ ἔσχατον=στο τέλος / το χειρότερο απ' όλα |φρ. ἐπὶ (τὸ)ἔσχατον με γεν.=ως το τέλος |φρ. ἐπ' ἐσχάτῳ = στο τέλος |φρ. εἰς τὸ ἔσχατον, εἰς τὰ ἔσχατα=πάρα πολύ

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. αυτός που βρίσκεται στο πιο μακρινό σημείο ενός οριοθετημένου χώρου προς κάθε κατεύθυνση, ο πιο απομακρυσμένος, ο τελευταίος σε μια σειρά κατάταξης
• για χώρο
• ΟΜ Οδ 1.23 Αἰθίοπας͵ τοὶ διχθὰ δεδαίαται͵ ἔσχατοι ἀνδρῶν { στους Αιθίοπες που κατοικούν χωρισμένοι, μακριά απ΄ όλους τους ανθρώπους }
• ΑΙΣΧ Πρ 846 ἔστιν πόλις Κάνωβος ἐσχάτη χθονός { είναι μια πόλη Κάνωβος στα πέρατα της γης }
• ΑΡΙΣΤ Ουρ 278b εἰ γὰρ ἔστιν ἔξω τῆς ἐσχάτης περιφορᾶς σῶμα φυσικόν
• ΣΟΦ Τραχ 1100 φύλακ΄ ἐπ΄ ἐσχάτοις τόποις
• ως ουσ. τὸ ἔσχατον=το πιο ακραίο σημείο, το ακρότατο όριο
• ΞΕΝ Ελλ 3.3.5 ὅτι ὁ Κινάδων ἀγαγὼν αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἔσχατον τῆς ἀγορᾶς
• ως ουσ. τὰ ἔσχατα=τα άκρα, τα όρια, τα πέρατα
• ΘΟΥΚ 8.95.4 ἀλλ΄ ἐκ τῶν ἐπ΄ ἔσχατα τοῦ ἄστεως οἰκιῶν
• ΘΟΥΚ 3.115.1 ἐσβεβληκότων ἐς τὰ ἔσχατα τῆς Ἱμεραίας
• 2. ο τελευταίος, ο ύστατος, αυτός που μένει μέχρι τέλος
• για χρόνο
• ΣΟΦ Αντ 599 νῦν γὰρ ἐσχάτας ὅπερ ῥίζας ἐτέτατο φάος ἐν Οἰδίπου δόμοις { τώρα ελπίδα χαράς απλώθηκε στον οίκο του Οιδίποδα στην πιο έσχατη ρίζα επάνω }
• ΑΝΤΙΦ 5.40 ὁ ἀνὴρ μέχρι τῆς ἐσχάτης ἀνάγκης τῇ ἀληθείᾳ ἐχρῆτο
• ΠΛ Πολ 544c τέταρτόν τε καὶ ἔσχατον πόλεως νόσημα
• 3. ο ανώτατος, ο ύψιστος, ο μεγαλύτερος, ο χειρότερος, ο πιο δυσάρεστος, ο πιο δύσκολος
• για βαθμό
• ΙΣΟΚΡ 6.55 τὰς ἐσχάτας ὑπομεῖναι πολιορκίας
• ΞΕΝ Ελλ 7.3.6 εἰ οὖν οὗτοι μὴ δώσουσι τὴν ἐσχάτην δίκην
• ΛΥΣ 12.36 καὶ τοὺς παῖδας ὑφ΄ ὑμῶν ταῖς ἐσχάταις ζημίαις κολάζεσθαι;
• ΠΛ Απολ 34c καὶ ταῦτα κινδυνεύων͵ ὡς ἂν δόξαιμι͵ τὸν ἔσχατον κίνδυνον
• ο κατώτερος, ο πιο τιποτένιος
• για άνθρωπο
• ΠΛ Θεαιτ 209b ἢ τῶν λεγομένων Μυσῶν τὸν ἔσχατον;
• φρ. ὁ ἔσχατος ὅρος=ο ελάσσων όρος
• λογική
• ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1147b καὶ διὰ τὸ μὴ καθόλου μηδ΄ ἐπιστημονικὸν ὁμοίως εἶναι δοκεῖν τῷ καθόλου τὸν ἔσχατον ὅρον
• ΕΠΙΡΡΗΜΑ στο τέλος, στο μέγιστο βαθμό, υπερβολικά, πάρα πολύ
• ΑΡΙΣΤ Προτρ 72 πάντες τὸ φρονεῖν καὶ τὸ γιγνώσκειν ἐσχάτως ἀγαπῶσιν
• ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.1 γενέσθαι ἀνὴρ καὶ πολεμικὸς καὶ φιλοπόλεμος ἐσχάτως
• φρ. τὸ ἔσχατον=στο τέλος / το χειρότερο απ' όλα
• ΠΛ Γοργ 508d ἐάντε ἐκβάλλειν ἐκ τῆς πόλεως͵ ἐάντε͵ τὸ ἔσχατον͵ ἀποκτεῖναι
• φρ. ἐπὶ (τὸ)ἔσχατον με γεν.=ως το τέλος
• ΘΟΥΚ 4.92.4 πῶς οὐ χρὴ καὶ ἐπὶ τὸ ἔσχατον ἀγῶνος ἐλθεῖν
• φρ. ἐπ' ἐσχάτῳ = στο τέλος
• ΑΡΙΣΤ Τοπ 156b καὶ τὸ ἐπ΄ ἐσχάτῳ ἐρωτᾶν ὃ μάλιστα βούλεται λαβεῖν
• φρ. εἰς τὸ ἔσχατον, εἰς τὰ ἔσχατα=πάρα πολύ
• ΘΟΥΚ 3.46.2 πολιορκίᾳ δὲ παρατενεῖσθαι ἐς τοὔσχατον
• ΗΡ 8.52 καίπερ ἐς τὸ ἔσχατον κακοῦ ἀπιγμένοι
• ΞΕΝ Ελλ 5.4.33 καὶ ἠνίασε μὲν εἰς τὰ ἔσχατα τὸν Ἀρχίδαμον

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• Από: ἐξ (ἐχσ- > ἐσχ-) + -ατος

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ε2β

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: ἐσχατιά 'το έσχατο μέρος, τα άκρα, το όριο'
  • ρήματα: ἐσχατεύω 'βρίσκομαι στο έσχατο μέρος κάποιου τόπου', ἐσχατάω 'μένω τελευταίος'
  • επιρρήματα: ἐσχάτως
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἐσχατοκόλλιον 'το τελευταίο φύλλο παπύρου των κυλίνδρων'
  • ρήματα: ἐσχατίζω 'είμαι τελευταίος, φθάνω πολύ αργά'
  • επίθετα: ἐσχάτιος, ἐσχατόγηρως 'υπέργηρος', ἐσχατογέρων, ἐσχατογενής, ἐσχατόμοιρος, παρέσχατος 'προτελευταίος', κακέσχατος 'υπερβολικά κακός', πανέσχατος 'ο τελευταίος όλων'
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά %εσχατ%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • εσχατολογέω, εσχατόδικος 'τελική δικαστική απόφαση', εσχατοθρύλλητος
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής %εσχατ%